ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલત / Webcast / GOI

વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ચૂંટણી બોન્ડ ડેટાના મુદ્દા અંગે વિપક્ષી દળો દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલી ચિંતાઓને નકારી કાઢી હતી અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે કોઈપણ કથિત ખામીઓને દૂર કરી શકાય છે અને વિપક્ષને ટૂંક સમયમાં તેમના વલણનો અફસોસ થશે. તમિલ સમાચાર ચેનલ થાંથી ટીવી સાથેની એક મુલાકાતમાં, મોદીએ ચૂંટણી બોન્ડ વિવાદે તેમની સરકારને ફટકો આપ્યો હોવાની ધારણાને નકારી કાઢી હતી અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તેમનું વહીવટીતંત્ર શાસન પ્રત્યેની તેની પ્રતિબદ્ધતામાં અડગ રહ્યું છે.

ટીકાકારોને જવાબ આપતા, મોદીએ દરેક કાર્યવાહીનું રાજકીયકરણ કરવાથી દૂર રહેવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો, ચૂંટણી લાભથી આગળ રાષ્ટ્રના હિતોની સેવા માટે તેમના સમર્પણ પર ભાર મૂક્યો. તેમણે ખાસ કરીને ભારતના વિકાસમાં નિર્ણાયક ફાળો આપનાર તમિલનાડુની ક્ષમતા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને 'વિકસિત ભારત' ના તેમના વિઝનને રેખાંકિત કર્યું હતું, જ્યાં દરેક પ્રદેશ પ્રગતિ અનુભવે છે.

"મને એ જણાવો કે અમે એવું તો શું કર્યું છે, જેને એક સેટબેક તરીકે જોવામાં આવે? હું ચોક્કસપણે માનું છું કે, જે લોકો આ મુદ્દે કુદકા મારી રહ્યા છે અને ગર્વ લઇ રહ્યા છે, તેઓને પસ્તાવો થશે."

ચૂંટણી બોન્ડ પ્રણાલી અંગે મોદીએ તેના અમલીકરણનો બચાવ કર્યો હતો અને જણાવ્યું હતું કે, ભંડોળ આપનાર અને લેનારની માહિતી જાહેર કરીને રાજકીય પાર્ટીઓને મળતા ભંડોળમાં પારદર્શિતા રાખવાની ઉત્તમ તક છે. તેમણે ટીકાકારોને 2014 પહેલાના રાજકીય ભંડોળના આંકડા જાહેર કરવા પડકાર ફેંક્યો હતો, જે સૂચવે છે કે, વર્તમાન પ્રણાલીએ અગાઉની પ્રથાઓની તુલનામાં પારદર્શિતામાં સુધારો કર્યો છે.

તેમણે કહ્યું હતું કે, "હું રાજકારણી છું તેનો અર્થ એ નથી કે, હું માત્ર ચૂંટણી જીતવા માટે કામ કરું છું. તમિલનાડુમાં અપાર સંભાવનાઓ છે, જેને વેડફવી ન જોઈએ."

"વિકસિત ભારત"નો અર્થ એ છે કે, દેશનો દરેક ખૂણો વિકાસનો પ્રાપ્તકર્તા હોવો જોઈએ. હું માનું છું કે તમિલનાડુમાં વિકસિત ભારતનાં આપણાં સપનાં પાછળની પ્રેરક શક્તિ બનવાની ક્ષમતા છે.

શું કોઈ મને કહી શકે કે, આ કંપનીઓએ 2014 પહેલા રાજકીય પક્ષોને કેટલી ચૂકવણી કરી હતી? કંઈ પણ સંપૂર્ણ નથી, અપૂર્ણતાઓને દૂર કરી શકાય છે, એમ પ્રધાનમંત્રીએ ઉમેર્યું હતું.

વડા પ્રધાનની ટિપ્પણી કોંગ્રેસ સહિત વિપક્ષી દળો દ્વારા કરાયેલ ટીકાના જવાબમાં આવી છે, જેમણે આ વર્ષની શરૂઆતમાં સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદાને પગલે થયેલા ખુલાસાઓ પર સરકારને ઘેરી હતી, અગાઉની રાજકીય ભંડોળ પ્રણાલીને ગેરબંધારણીય ગણાવી, સરકાર પર શાબ્દિક હુમલા કર્યા હતા.

Narendra Modi, PM of India / Social Media

ચૂંટણી બોન્ડ શું છેઃ

2017માં રજૂ કરવામાં આવેલા ચૂંટણી બોન્ડ્સે વ્યક્તિઓ અને કોર્પોરેટ સંસ્થાઓને નામ ન આપવાની શરતે રાજકીય પક્ષોને અનિયંત્રિત ભંડોળનું યોગદાન આપવાની મંજૂરી આપીને ભારતમાં રાજકીય ભંડોળમાં પરિવર્તન લાવ્યું હતું.

જો કે, ફેબ્રુઆરીના મધ્યમાં સુપ્રીમ કોર્ટના તાજેતરના ચુકાદાએ એપ્રિલ-મેમાં યોજાનારી આગામી લોકસભાની ચૂંટણીના થોડા અઠવાડિયા પહેલા લાંબા સમયથી ચાલતી ચૂંટણી ભંડોળની વ્યવસ્થાને અમાન્ય ઠેરવી હતી. અગાઉ, ભંડોળ આપનારાઓ એ સ્ટેટ બેંક ઓફ ઇન્ડિયા (એસબીઆઇ) પાસેથી નિશ્ચિત મૂલ્યના બોન્ડ્સ મેળવ્યા હતા અને તેમને રાજકીય પક્ષોને ટ્રાન્સફર કર્યા હતા, જે પછી તેમને નિયુક્ત બેંક ખાતા દ્વારા રોકડમાં કન્વર્ટ કરી શકતા હતા. નોંધપાત્ર રીતે, આ બોન્ડ્સની અનન્ય વિશેષતા તેમની ક્ષમતા હતી. ખાસ વાત એ હતી કે ભારતના ચૂંટણીપંચ જેવી નિયમનકારી સંસ્થાઓને પણ ભંડોળ આપનાર વ્યક્તિ કે સંસ્થાનું નામ જાણવાનો અધિકાર નહોતો.

ચૂંટણી બોન્ડ યોજના હેઠળ એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (એડીઆર) અનુસાર, બોન્ડ પ્રોમિસરી નોટની જેમ કાર્ય કરે છે, જે બેરર ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટની લાક્ષણિકતાઓ ધરાવે છે. આ સેટઅપમાં, બોન્ડમાં ખરીદનાર અથવા ચુકવણીકારની ઓળખ થઇ શકતી નથી, જેના કારણે માલિકીની માહિતીનો કોઈ રેકોર્ડ ન હતો. પરિણામે, એડીઆર મુજબ, બોન્ડના ધારકને તેના હકનું માલિકી નામ માનવામાં આવતું હતું.

15 ફેબ્રુઆરી, 2024 ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટે પાંચ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચ દ્વારા કેન્દ્ર સરકારની ચૂંટણી બોન્ડ યોજનાને ગેરબંધારણીય જાહેર કરી હતી, જેણે એસબીઆઇને જાહેર ખુલાસા માટે ચૂંટણી પંચ (ઇસી) ને વિગતો જાહેર કરવાની સૂચના આપી હતી.

સ્ટેટ બેન્ક ઓફ ઇન્ડિયા (SBI) એ તેના એફિડેવિટમાં ખરીદનારની ઓળખ, બોન્ડ મૂલ્ય અને યુનિક નંબર, રિડીમ કરનાર રાજકીય પક્ષનું નામ, તેમજ તેમના બેંક એકાઉન્ટ નંબરના છેલ્લા ચાર અંકો સહિત વ્યાપક વિગતો જાહેર કરી છે. વધુમાં, મૂલ્યવર્ગ અને રિડીમ કરેલા બોન્ડનો યુનિક નંબર જેવી વિગતો જાહેર કરવામાં આવી હતી.

એફિડેવિટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, SBIએ હવે 15 ફેબ્રુઆરી, 2024નો ચુકાદો અને 18 માર્ચ 2024ના ચુકાદામાં કોર્ટ દ્વારા દર્શાવેલ નિર્દેશોના પાલનમાં સંપૂર્ણ એકાઉન્ટ નંબર અને KYC વિગતોને બાદ કરતાં તમામ વિગતો જાહેર કરી છે.