ભારતીય મૂળના પ્રોફેસર સુરેશ વેંકટસુબ્રમણ્યમ / Courtesy Photo

સુરેશ વેંકટસુબ્રમણ્યમ, ભારતીય મૂળના કમ્પ્યુટર વૈજ્ઞાનિક અને આઈઆઈટી કાનપુરના ભૂતપૂર્વ વિદ્યાર્થી, એ કહ્યું છે કે કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા (AI) માનવ નોકરીઓને બદલી નાખશે તેવી ચિંતાઓ ઘણીવાર અતિશયોક્તિપૂર્ણ હોય છે.

બ્રાઉન યુનિવર્સિટીને આપેલા વિડિયો ઇન્ટરવ્યૂમાં, વેંકટસુબ્રમણ્યમ, જેઓ બ્રાઉનના ડેટા સાયન્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં સેન્ટર ફોર ટેક્નોલોજિકલ રિસ્પોન્સિબિલિટી, રીઇમેજિનેશન એન્ડ રીડિઝાઇનના નિર્દેશક છે, એ AIની સરખામણી અગાઉના સાધનો સાથે કરી, જે માનવ ક્ષમતાઓને વિસ્તારે છે.

તેમણે કહ્યું, “આપણે જે રીતે કામ કરીએ છીએ, આપણે જે નોકરીઓ કરવા યોગ્ય અને પગાર મેળવવા લાયક માનીએ છીએ, અને આપણે તેને જે અસરકારકતાથી કરીએ છીએ — આ બધું હવે AI સાથે પ્રશ્નાર્થ થઈ રહ્યું છે. જો તમે શાળામાં કેલ્ક્યુલેટરનો ઉપયોગ કર્યો હોય, તો તમે એવા ઉપકરણનો ઉપયોગ કર્યો છે જે તમારા કરતાં વધુ સ્માર્ટ હતું, કારણ કે તે એવી વસ્તુઓ કરી શકતું હતું જે તમે નહોતા કરી શકતા અને તે ઝડપથી કરી શકતું હતું. આ હંમેશાં એવું જ રહ્યું છે.”

નોકરી ગુમાવવાની ચિંતાઓના જવાબમાં, તેમણે કહ્યું કે તે કામની પ્રકૃતિ પર આધાર રાખે છે. “જો તમે માનો છો કે તમે જે નોકરી કરો છો તે એવી છે કે જે B-માઇનસ, C-પ્લસ જેવા જવાબો આપતી સિસ્ટમ દ્વારા બદલી શકાય છે, તો કદાચ તે નોકરી બદલાઈ શકે,” બ્લેકબોર્ડની ટાંકીને તેમણે જણાવ્યું. “પરંતુ જો તમે એવું કામ કરો છો જેમાં... ચોક્કસ સ્તરની સર્જનાત્મકતા, વિચારસરણી, અનુભવ કે જ્ઞાનની જરૂર હોય, તો હાલની સિસ્ટમો તમને બદલી શકે તેવી શક્યતા નથી.”

તેમણે ઉમેર્યું કે AI કોઈ જીવંત કે ચેતન સત્તા નથી. “AI એ માત્ર ટેકનોલોજી છે. તે જીવંત નથી. તે ચેતન નથી. તે આપણે જ છીએ,” તેમણે કહ્યું. “આપણે એ સમજવું જોઈએ કે આપણે AI સિસ્ટમો કેવી રીતે બનાવીએ છીએ, તેનો ઉપયોગ શું કરીએ છીએ અને શું નથી કરતા, તેના પર આપણું નિયંત્રણ છે.”

વેંકટસુબ્રમણ્યમે સ્વીકાર્યું કે AIએ અસ્વસ્થતા ફેલાવી છે. “ડર એ વિચારથી આવે છે કે કોઈક રીતે આપણે હવે માનવ નથી રહ્યા, કે આપણને કોઈ બીજી વસ્તુ દ્વારા બદલવામાં આવી રહ્યા છે. પણ શા માટે? દરેક વખતે જ્યારે કોઈ એવી વસ્તુ આવી જે આપણા કરતાં કંઈક વધુ સારું કરી શકે, આપણે તેને અપનાવી છે, અને આગલા સ્તર પર પહોંચ્યા છીએ.”

તેમનું માનવું છે કે AI લોકોને પુનરાવર્તી કાર્યોથી દૂર લઈ જશે અને વધુ સર્જનાત્મક કાર્ય પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવા દેશે. “મને લાગે છે કે લોકોએ ટેકનોલોજીને કેવી રીતે અપનાવી છે તેની વાર્તા એવી છે કે આપણે કેટલાક કંટાળાજનક કામો ટેકનોલોજીને સોંપી દઈએ છીએ અને પછી સર્જનાત્મકતાના આગલા સ્તર પર જઈએ છીએ. અને મને લાગે છે કે અહીં પણ એવું જ થશે,” તેમણે જણાવ્યું.