શુભાંશુ શુકલા અને વડાપ્રધાન મોદી / Courtesy photo

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારતના પ્રથમ અંતરિક્ષયાત્રી ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા સાથે વાતચીત કરી

જૂન 28, 2025ના રોજ પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ ભારતના પ્રથમ અંતરિક્ષયાત્રી ગ્રુપ કેપ્ટન શુભાંશુ શુક્લા સાથે લાઇવ વાતચીત કરી, જેઓ હાલમાં આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ સ્ટેશન (ISS) પર છે. શુભાંશુને "શુભ" તરીકે સંબોધીને, પ્રધાનમંત્રીએ તેમની આ ઐતિહાસિક યાત્રાને ભારતની અવકાશી મહત્વાકાંક્ષાઓના "શુભ આરંભ" તરીકે ગણાવી.

ભારતથી દૂર, પરંતુ દિલની નજીક
“આજે તમે માતૃભૂમિ ભારતથી સૌથી દૂર છો, પરંતુ 1.4 અબજ ભારતીયોના દિલની સૌથી નજીક છો,” મોદીએ શુક્લાને અભિનંદન આપતાં કહ્યું. તેમણે આ સિદ્ધિને રાષ્ટ્રીય ગૌરવની સફળતા ગણાવી. જવાબમાં શુક્લાએ કહ્યું, “આ 400 કિલોમીટરની ધરતીથી અવકાશની યાત્રા ફક્ત મારી નથી, આ સમગ્ર દેશની યાત્રા છે.”

સીમાઓ વિનાની એકતા
અવકાશમાંથી દેખાતા દૃશ્યનું વર્ણન કરતાં શુક્લાએ કહ્યું, “ભારત નકશા પર જોવા કરતાં ઘણું મોટું લાગે છે. અહીંથી એકતાનો અહેસાસ થાય છે. ભારતનો ‘વિવિધતામાં એકતા’નો સિદ્ધાંત અહીં સ્પષ્ટ થાય છે. ન તો સીમાઓ દેખાય છે, ન રાજ્યો, ન દેશો.” તેમણે જણાવ્યું કે ISS દિવસમાં 16 વખત પૃથ્વીની પરિક્રમા કરે છે, જેમાં “16 સૂર્યોદય અને 16 સૂર્યાસ્ત દેખાય છે, અને અમે 28,000 કિ.મી./કલાકની ઝડપે ફરીએ છીએ.”

ભારતીય સ્વાદ અને સંસ્કૃતિ
હળવા અંદાજમાં પ્રધાનમંત્રીએ પૂછ્યું કે શું શુક્લાએ સાથીઓ સાથે ભારતીય ખોરાક શેર કર્યો? શુક્લાએ જવાબ આપ્યો, “હા, હું ગાજરનો હલવો, મગની દાળનો હલવો અને આમનો રસ લઈ ગયો હતો. અમે બધાએ સાથે તેનો સ્વાદ માણ્યો અને બધાને ખૂબ ગમ્યું.” 

મોદીએ ભારતની આધ્યાત્મિક ફિલસૂફીનો ઉલ્લેખ કરતાં પૂછ્યું કે શું માઇન્ડફુલનેસ અવકાશમાં મદદ કરે છે? શુક્લાએ કહ્યું, “માઇન્ડફુલનેસ ખૂબ મહત્વનું છે, ખાસ કરીને લોન્ચ જેવા તણાવપૂર્ણ સમયે. શાંત રહેવાથી નિર્ણયો વધુ સારા લઈ શકાય છે.”

વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો
શુક્લાએ જણાવ્યું કે તેઓ ISS પર ભારતે ડિઝાઇન કરેલા સાત પ્રયોગો કરી રહ્યા છે. “આજે પ્રથમ પ્રયોગ સ્ટેમ સેલ્સ પર છે, જેમાં અમે અવકાશમાં સ્નાયુઓના નુકસાનને રોકવા માટે એક પૂરકની અસર તપાસી રહ્યા છીએ. આનો ઉપયોગ વૃદ્ધોની સંભાળમાં થઈ શકે છે.” 

બીજો પ્રયોગ માઇક્રોએલ્ગીના વિકાસ પર છે. “આ અત્યંત પૌષ્ટિક છે. જો મોટા પાયે ઉગાડી શકાય, તો ખાદ્ય સુરક્ષામાં મદદ મળશે. અવકાશમાં પ્રક્રિયાઓ ઝડપી હોવાથી, મહિનાઓ કે વર્ષો રાહ જોવી નથી પડતી.”

યુવાનો માટે પ્રેરણા
યુવાનો માટે સંદેશ આપતાં શુક્લાએ કહ્યું, “સફળતાનો કોઈ એક જ રસ્તો નથી. પરંતુ એક વાત સામાન્ય છે—ક્યારેય પ્રયાસ બંધ ન કરો. જો તમે આગળ વધતા રહો, તો સફળતા આજે નહીં તો કાલે જરૂર મળશે.”

મોદીએ ઉલ્લેખ કર્યો કે ભારત ગગનયાન મિશન, પોતાનું અવકાશ સ્ટેશન અને ચંદ્ર પર અવકાશયાત્રીઓ મોકલવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. “તમારો અનુભવ અમૂલ્ય રહેશે,” તેમણે શુક્લાને કહ્યું. 

ભારતનું ગૌરવ
શુક્લાએ ભાવુક થઈને કહ્યું, “આ ફક્ત મારી વ્યક્તિગત સિદ્ધિ નથી, પરંતુ રાષ્ટ્રની સામૂહિક સફળતા છે. મેં અહીં આવતાં જ ભારતનો ઝંડો લગાવ્યો. ભારત આજે ISS પર પહોંચ્યું છે.” 

તેમણે યુવાનોને સંદેશ આપ્યો, “જો તમે તમારું ભવિષ્ય સુધારશો, તો ભારતનું ભવિષ્ય પણ સુધરશે. આકાશ ક્યારેય સીમા નથી—ન તમારા માટે, ન મારા માટે, ન ભારત માટે.”

ગગનયાનનો પ્રથમ પ્રકરણ
મોદીએ વાતચીતનો અંત કરતાં કહ્યું, “શુભાંશુની આ યાત્રા ગગનયાન મિશનની સફળતાનો પ્રથમ પ્રકરણ છે. ભારત ન માત્ર ઉડશે, પરંતુ ભવિષ્યની નવી ઉડાનો માટે મંચ પણ તૈયાર કરશે.”

શુક્લા 25 જૂન, 2025ના રોજ સ્પેસએક્સના ક્રૂ ડ્રેગન અવકાશયાન દ્વારા એક્સિઓમ-4 મિશનના ભાગરૂપે ISS પર ગયા હતા. તેમનો 14 દિવસનો રોકાણ ભારતના માનવ અવકાશયાત્રા કાર્યક્રમનું પુનરાગમન છે અને ISROના ગગનયાન-4 મિશન (2027) માટે મહત્વનું પગલું છે.