શ્રીનગર હજ હાઉસ ની ભાર ભારતીય જવાનો(ફાઈલ ફોટો) / REUTERS/Sharafat Ali

નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર માટે અમેરિકન રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પને નોમિનેટ કરતી વખતે, એક ભારતીય વિદ્વાન ડૉ. પંકજ ફડનીસે ભારતના નવા સિદ્ધાંતને ખતરનાક ગણાવ્યો છે જેમાં દક્ષિણ એશિયાઈ દેશે જાહેર કર્યું છે કે જો ભવિષ્યમાં કોઈ આતંકવાદી હુમલો થાય છે, તો તે પાકિસ્તાન સામે બદલો લેશે. આ સિદ્ધાંતને ખતરનાક સાબિત કરવા માટે ડૉ. ફડનીસે આપેલી દલીલ કોઈપણ સરળતાથી સમજી શકે છે. ડૉ. ફડનીસે જણાવ્યા મુજબ, આ એક ખૂબ જ ખતરનાક સિદ્ધાંત છે. તેનો સીધો અર્થ એ છે કે ભારતીય ઉપખંડમાં શાંતિને કેટલાક અજાણ્યા કાયર અને સંખ્યાત્મક રીતે ખૂબ જ નાના અથવા લઘુમતી-આતંકવાદીઓના કાર્યોને બંધક બનાવવી.

પહેલગામના કિસ્સામાં, હુમલો ચાર આતંકવાદીઓ દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો, જે હજુ પણ ફરાર છે, પરંતુ તેમના કાર્યો પરમાણુ યુદ્ધ તરફ દોરી શકે છે. આ સિદ્ધાંતનો અર્થ એ પણ છે કે આતંકવાદી હુમલો થતાં જ ભારત જવાબ આપશે. પરંતુ પાકિસ્તાન કાશ્મીર હુમલામાં સંડોવણીનો ઇનકાર કરે છે. પાકિસ્તાન એ પણ નકારે છે કે આતંકવાદીઓ તેની ધરતી પર ખીલે છે. જોકે ભારતે યુએનમાં પણ આ હકીકતના પુરાવા ઘણી વખત આપ્યા છે, પરંતુ પાકિસ્તાન આ જ વાતનું પુનરાવર્તન કરી રહ્યું છે. એ વાત અલગ છે કે પાકિસ્તાન આતંકવાદીઓ માટે સુરક્ષિત આશ્રયસ્થાન છે અને આનો સૌથી મોટો સાક્ષી અને ભોગ બનનાર ખુદ અમેરિકા છે કારણ કે 9/11 ના માસ્ટરમાઇન્ડ અને અલ-કાયદાના વડા ઓસામા બિન લાદેન પાકિસ્તાનની ધરતી પર માર્યા ગયા હતા. એનો અર્થ એ થયો કે પાકિસ્તાન ઇનકાર કરતું રહેશે અને ભારત દરેક આતંકવાદી ઘટના માટે પાકિસ્તાનને જવાબદાર ઠેરવશે.

જો આવી ભડકાઉ પરિસ્થિતિમાં ભારતમાં હુમલો થાય છે, તો બંને બાજુથી ગોળીઓનો વરસાદ શરૂ થશે. કારણ કે તે ઘટના આતંકવાદી હતી કે નહીં, આતંકવાદીઓ ક્યાંથી આવ્યા હતા તેની પુષ્ટિ થશે નહીં. પરિસ્થિતિ ફરીથી એ જ સ્તરે પહોંચી જશે જે 22 એપ્રિલથી 10 મે દરમિયાન બંને દેશો વચ્ચે હતી. પરમાણુ ઉપયોગનો ભય પણ છવાઈ જશે. તેથી નિષ્કર્ષ એ છે કે આગ 'પાણી' પર આધારિત છે. પાણી વહેતું થયું અને આગ ભડકી ગઈ.

કાશ્મીર ખીણમાં આતંકવાદીઓ દ્વારા કરવામાં આવેલા નરસંહારના જવાબમાં ભારતના ઓપરેશન સિંદૂર (જે હજુ સુધી પૂરું થયું નથી), બંને દેશો વચ્ચે લગભગ ચાર દિવસ સુધી સરહદ પર સશસ્ત્ર, હિંસક મુકાબલો, બંને બાજુએ જાનહાનિ, સમગ્ર દક્ષિણ એશિયામાં ઘણા દિવસોથી અશાંતિ, ખાસ કરીને ભારત અને પાકિસ્તાનના લોકોમાં ભય અને આશંકા, 10 મેના રોજ કરવામાં આવેલ યુદ્ધવિરામ ફક્ત રાહત લાગે છે.

ત્યારથી, બંને દેશો વચ્ચે માત્ર શસ્ત્રોનો ઉપયોગ થઈ રહ્યો નથી, પરંતુ શબ્દયુદ્ધ હજુ પણ ચાલી રહ્યું છે. તેથી જ આ યુદ્ધવિરામ પછી પણ આશંકા હજુ પણ યથાવત છે. વિશ્વના અન્ય દેશો પણ આ યુદ્ધવિરામને તાત્કાલિક રાહત તરીકે માની રહ્યા છે. પરંતુ યુદ્ધવિરામની આડમાં ઉછળતી જ્વાળાઓને ભારત અને પાકિસ્તાન તરફથી પણ શાંત થવા દેવામાં આવી રહી નથી. યુદ્ધવિરામ પછી, વિશ્વના 35 દેશોમાં ગયેલા ભારતના સાંસદોના સર્વપક્ષીય પ્રતિનિધિમંડળે દેશનું વલણ સ્પષ્ટ કર્યું, પરંતુ હિંસક પ્રતિભાવની જરૂર કેમ ઉભી થઈ તે સમજાવવાનો પ્રયાસ પણ કર્યો. એવી પણ જાહેરાત કરવામાં આવી કે ઓપરેશન સિંદૂર હજુ પૂરું થયું નથી. ભારત તેની કાર્યવાહીની ઉજવણી કરી રહ્યું છે.

બીજી તરફ, ભારતના હુમલાઓથી ડરેલા અને મૂંઝાયેલા પાકિસ્તાને નુકસાનની ગણતરી કરતી વખતે પોતાનું સંરક્ષણ બજેટ અનેકગણું વધારી દીધું છે. બિલાવલ ભુટ્ટો જેવા બેજવાબદાર પાકિસ્તાની નેતાઓ આગમાં ઘી ઉમેરવાનું કામ કરી રહ્યા છે. ભુટ્ટો અમેરિકા જાય છે અને ભારત સાથે શાંતિ વાટાઘાટોની અપીલ કરે છે અને સ્વદેશ પાછા ફર્યા પછી કહે છે કે આ વખતે ટ્રમ્પ પણ પાકિસ્તાનને àª°à«‹àª•à«€ àª¶àª•àª¶à«‡ àª¨àª¹à«€àª‚.