મુંબઈના વ્યસ્ત રસ્તાઓ / Arin Shinde

બીજી પેઢીના ભારતીય-અમેરિકન યુવાનો માટે ભારતની મુલાકાત માત્ર રજાઓ નથી—એ એક આંતરિક યાત્રા છે. હજારો માઈલ દૂર ઉછરેલા આ યુવાનોનું ભારત સાથેનું જોડાણ ઘણીવાર પરોક્ષ રહ્યું છે: પરિવારની વાતો, તહેવારોની પરંપરાઓ, ભાષાના પાઠ અને રવિવારે મંદિરની મુલાકાતો દ્વારા આકાર પામેલું. પરંતુ જ્યારે તેઓ વિમાનમાંથી ઉતરીને રંગ, અવાજ અને પૂર્વજોની યાદોવાળી ભૂમિ પર પગ મૂકે છે, ત્યારે કંઈક બદલાઈ જાય છે.

ષોળ વર્ષની રિયા શર્માએ મુંબઈમાં પહેલા પગલાંને "અવ્યવસ્થિત પણ સુખદ" ગણાવ્યાં, એક એવી જગ્યા જ્યાં તે ક્યારેય નહોતી ગઈ, પણ કોઈક રીતે પહેલેથી જાણતી હતી. દિલ્હીના ગીચ બજારોથી લઈને વારાણસીના શાંત ઘાટ સુધી, દરેક યુવા પ્રવાસી એવી દુનિયાનું વર્ણન કરે છે જે વિદેશી પણ પરિચિત લાગે છે. રિક્ષાની લય, પથ્થરના રસ્તાઓમાંથી નીકળતી ગરમી, ખુલ્લી બારીઓમાંથી આવતી મસાલાની સુગંધ—બધું જ યાદમાં કોતરાઈ જાય છે.

તેર વર્ષના અર્જુન પટેલને આશ્ચર્ય થયું કે તેમનું ગુજરાતી કેટલું સહજ રીતે પાછું આવ્યું, જ્યારે તેમણે વીડિયો કોલ પર મળેલા સંબંધીઓને અચાનક પ્રવાહી રીતે જવાબ આપ્યો. ઘણા માટે, આ યાત્રાનું ભાવનાત્મક કેન્દ્ર હતું પરિવાર સાથે પુનઃજોડાણ—દાદા-દાદીની દાયકાઓ જૂની વાતો, છત પર ક્રિકેટ રમતાં બંધાયેલા ભાઈબહેનો, અને કાકીઓ કે જેમણે વાનગીઓ અને પરંપરાઓ મીઠાઈઓની સાથે સરળતાથી પાસ કરી.

દસ વર્ષની અન્યા દેશમુખે, પુણેની મુલાકાત લેતાં, જણાવ્યું કે તેના ભાઈબહેનોએ તેને હાથથી જમવાનું શીખવ્યું અને તેનું એવું સ્વાગત કર્યું જાણે તેઓ સાથે ઉછર્યા હોય. મોટી ઉંમરના કિશોરો માટે, જોડાણ વધુ ગહન હતું—તેમના માતાપિતાએ છોડેલા પૈતૃક ઘરો જોવા, સંઘર્ષ અને સ્થિરતાની વાતો સીધી સાંભળવી, અને પેઢીઓને જોડતા અદૃશ્ય દોરા શોધવા.

પરિવાર ઉપરાંત, સાંસ્કૃતિક ડૂબકીએ પોતાના પાઠ આપ્યા. રોજિંદી પ્રવૃત્તિઓ—જેમ કે બજારમાં સોદાબાજી, જાહેર પરિવહનનો ઉપયોગ, અથવા મંદિરની આરતી દરમિયાન શ્રદ્ધા નિહાળવી—અમેરિકાની રૂટિનથી તદ્દન અલગ જીવનશૈલીની ઝલક બની. ચૌદ વર્ષની મીરા ઐયર માટે આ અનુભવ આંખો ખોલનારો હતો. "મને લાગ્યું કે હું ઘરે જે કરું છું તેનાથી હું ભારતીય છું, પણ ભારતે મને બતાવ્યું કે ઘણું બધું સમજવાનું બાકી છે," તેણે કહ્યું. સામૂહિક જીવન, સ્વયંસ્ફુરિત મુલાકાતો, અને સાથે રહેવાની સરળતા—બધું જ પશ્ચિમની સ્વતંત્રતા-કેન્દ્રિત જીવનશૈલીથી વિપરીત હતું, છતાં કંઈ ખોટું નહોતું લાગ્યું. એ શાંતિ આપનારું હતું.

દક્ષિણ ભારતનું એક મંદિર / Arin Shinde

ઓળખની શોધ: આપણે ખરેખર ક્યાંના છીએ?
આ મુલાકાતોની ભાવનાત્મક અસર ઘણીવાર પાછળથી સ્પષ્ટ થઈ, જ્યારે યુવાનોએ પોતાના અનુભવો પર વિચાર કર્યો. જે રજાઓ તરીકે શરૂ થયું તે ઓળખની શોધ બની ગયું. કેટલાક માટે, આ અનુભવે સાંસ્કૃતિક જ્ઞાન, ભાષાની પ્રવાહિતા, અથવા વારસા પરના આત્મવિશ્વાસની ખામીઓ દર્શાવી—પરંતુ શરમની જગ્યાએ, તેમને પ્રેરણા મળી.

મીરા ઐયરે કહ્યું, "શરૂઆતમાં હું હિન્દીમાં જવાબ આપતાં ખચકાતી હતી, પણ યાત્રાના અંતે હું પ્રયત્ન કરતી હતી—અને મારા સંબંધીઓએ મારા વિચાર કરતાં વધુ મારું માન રાખ્યું." પોતાના જેવા દેખાતા, પરિવારની ભાષા બોલતા, અને રોજિંદા જીવનમાં સંસ્કૃતિ જીવતા લોકોની વચ્ચે રહેવાથી ઇન્ડિયા યુથ ગ્રૂપ (IYG)ના ઘણા સભ્યોએ "ભારતીયપણું" શું છે તેનો પુનર્વિચાર કર્યો. અમેરિકન ઉછેર અને ભારતીય વારસા વચ્ચે પસંદગી કરવાને બદલે, તેઓએ બંનેની સુંદરતા જોવાનું શરૂ કર્યું.

આ યાત્રાએ તેમને તેમની દ્વિ-સાંસ્કૃતિક ઓળખને વધુ સ્પષ્ટતા અને ગૌરવ સાથે સ્વીકારવાની તક આપી. તેઓ પરિવાર સાથે ગાઢ જોડાણ, મજબૂત સાંસ્કૃતિક બંધનો, અને પોતાના મૂળ, ભાષા અને પૂર્વજોના મૂલ્યો વિશે શીખવાની ઉત્સુકતા સાથે પરત ફર્યા. ઘણાએ નાની પરંપરાઓ ઘરે લાવવાની વાત કરી: તહેવારો પર માતાપિતાના પગ સ્પર્શવું, વડીલોને "નમસ્તે" કહેવું, અથવા ફ્રેશ રોટલીની લાલચ. આ યુવા પ્રવાસીઓ માટે, ભારત માત્ર નકશા પરનું સ્થળ નહોતું—એ આરસી બની ગયું. તેમને પોતે કોણ છે, ક્યાંથી આવ્યા છે, અને સંસ્કૃતિ તમારામાં કેવી રીતે જીવી શકે છે, ભલે તમે સમુદ્રો દૂર હો, તે જોવામાં મદદ કરી.

જેમ એક વિદ્યાર્થીએ કહ્યું: "મને લાગ્યું કે હું ક્યાંક નવું જઈ રહ્યો છું. પણ ખરેખર, હું મારા જ એક ભાગમાં પાછો ફર્યો હતો."

લેખક ઇન્ડિયા યુથ ગ્રૂપ (IYG), ઇન્ડિયા સોસાયટી ઓફ વોર્સેસ્ટરના àª¸àª­à«àª¯ àª›à«‡.