યુક્રેન પર રશિયાના હુમલા વચ્ચે યુક્રેનના રાષ્ટ્રપતિ વોલોદિમીર ઝેલેન્સ્કીએ ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સાથે મુલાકાત કરી / REUTERS

ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ શુક્રવારે રાષ્ટ્રપતિ વોલોદિમીર ઝેલેન્સ્કીને યુક્રેનમાં યુદ્ધને સમાપ્ત કરવા માટે રશિયા સાથે વાટાઘાટો કરવા વિનંતી કરી હતી અને શાંતિ લાવવા માટે મિત્ર તરીકે કામ કરવાની રજૂઆત કરી હતી કારણ કે બંને નેતાઓ યુદ્ધ સમયના કીવમાં મળ્યા હતા.

આધુનિક યુક્રેનના ઇતિહાસમાં ભારતીય વડા પ્રધાનની પ્રથમ મુલાકાત ફેબ્રુઆરી 2022 માં રશિયા દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલા યુદ્ધના અસ્થિર તબક્કે આવી છે, જેમાં મોસ્કોએ પૂર્વીય યુક્રેનમાં ધીમો લાભ મેળવ્યો છે કારણ કે કીવ સરહદ પારના આક્રમણને દબાણ કરે છે.

ઓપ્ટિક્સ ગયા મહિને ભારતીય નેતાની મોસ્કોની મુલાકાત સાથે નજીકથી સામ્યતા ધરાવે છે જ્યાં તેમણે શાંતિ માટે હાકલ કરી હતી અને રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનને ભેટી પડ્યા હતા, યુક્રેનને ગુસ્સે કર્યા હતા જ્યાં તે જ દિવસે રશિયન મિસાઇલ હુમલો બાળકોની હોસ્પિટલ પર થયો હતો.

સમાધાનનો માર્ગ માત્ર સંવાદ અને કૂટનીતિ દ્વારા જ શોધી શકાય છે. અને આપણે સમય બગાડ્યા વિના તે દિશામાં આગળ વધવું જોઈએ. આ સંકટમાંથી બહાર નીકળવાનો રસ્તો શોધવા માટે બંને પક્ષોએ સાથે બેસીને કામ કરવું જોઈએ.

હું તમને ખાતરી આપવા માંગુ છું કે ભારત શાંતિના કોઈપણ પ્રયાસમાં સક્રિય ભૂમિકા ભજવવા તૈયાર છે. જો હું વ્યક્તિગત રીતે આમાં કોઈ ભૂમિકા ભજવી શકું, તો હું તે કરીશ, હું તમને એક મિત્ર તરીકે ખાતરી આપવા માંગુ છું.

તે તરત જ સ્પષ્ટ થયું ન હતું કે કીવે તેમની ટિપ્પણી વિશે શું કહ્યું હતું અને શું તે યુક્રેનના નજીકના સહયોગી યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી સાથે બંધ દરવાજા પાછળ થઈ રહેલા રાજદ્વારી દબાણનો ભાગ હતો કે કેમ.

પરંપરાગત રીતે મોસ્કો સાથે ગાઢ આર્થિક અને સંરક્ષણ સંબંધો ધરાવતા ભારતે યુદ્ધમાં નિર્દોષ લોકોના મોતની જાહેરમાં ટીકા કરી છે, પરંતુ મોસ્કો સાથેના તેના આર્થિક સંબંધોને પણ મજબૂત કર્યા છે.

બંને નેતાઓએ પોતાના નિવેદનોમાં મોદીની મુલાકાતને ઐતિહાસિક ગણાવી હતી, જેમાં મોદીએ બીજી વાત કરી હતી અને ઝેલેન્સ્કીને સંવાદની હાકલનો જવાબ આપવાની તક મળી ન હતી.

ઝેલેન્સ્કીએ કહ્યું કે "યુદ્ધનો અંત અને ન્યાયી શાંતિ યુક્રેન માટે પ્રાથમિકતા છે".

યુક્રેને વારંવાર કહ્યું છે કે તે ઇચ્છે છે કે યુદ્ધનો અંત આવે પરંતુ કીવની શરતો પર, રશિયાની નહીં. યુક્રેન શાંતિના તેના દ્રષ્ટિકોણને આગળ વધારવા અને રશિયાના પ્રતિનિધિઓને સામેલ કરવા માટે આ વર્ષના અંતમાં બીજી આંતરરાષ્ટ્રીય સમિટ યોજવા દબાણ કરી રહ્યું છે.

જૂનમાં સ્વિટ્ઝર્લેન્ડમાં યોજાયેલી પ્રથમ સમિટમાં રશિયાને સ્પષ્ટપણે બાકાત રાખવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે ભારતમાંથી એક સહિત સંખ્યાબંધ પ્રતિનિધિમંડળોને આકર્ષ્યા હતા, પરંતુ વિશ્વની બીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા ચીનમાંથી નહીં. ઝેલેન્સ્કીએ મોદીને શિખર સંમેલનની જાહેરાત પર હસ્તાક્ષર કરવા વિનંતી કરી હતી, જે ભારતે કરી નથી.

રશિયાના વિદેશ પ્રધાન સર્ગેઇ લાવરોવે સોમવારે કહ્યું હતું કે યુક્રેને 6 ઓગસ્ટે રશિયાના કુર્સ્ક પ્રદેશમાં તેની ઘૂસણખોરી શરૂ કર્યા પછી વાટાઘાટો પ્રશ્નની બહાર છે.

કીવના ટોચના કમાન્ડરએ હુમલામાં લગભગ 100 વસાહતો પર કબજો મેળવવાની વાત કરી છે, જે લશ્કરી વિશ્લેષકો પૂર્વીય યુક્રેનથી રશિયન સૈનિકોને વાળવાના પ્રયાસ તરીકે જુએ છે જ્યાં મોસ્કોના દળો લાભ મેળવી રહ્યા છે.

પ્રમાણભૂત પ્રભાવ

મોદીની મોસ્કોની મુલાકાતએ ઝેલેંસ્કીને ભારતીય વડા પ્રધાનની ટીકા કરવા માટે પ્રેરિત કર્યા જ્યારે આ મુલાકાત જુલાઈમાં કીવની બાળકોની હોસ્પિટલ પર થયેલા મિસાઇલ હુમલા સાથે થઈ હતી.

જ્યારે તેમણે કીવમાં મારિન્સ્કી પ્રેસિડેન્શિયલ પેલેસમાં ભારતીય વડા પ્રધાનનું સ્વાગત કર્યું, ત્યારે ઝેલેન્સ્કીએ વાતચીત શરૂ કરતા પહેલા મોદીને ક્રોધિત અભિવ્યક્તિ સાથે આલિંગન આપ્યું. મોદીએ યુક્રેનિયન ભાષામાં લખેલી પોસ્ટમાં એક્સ પર થયેલા હુમલા અંગે નવેસરથી શોક વ્યક્ત કર્યો હતો.

"સંઘર્ષ ખાસ કરીને નાના બાળકો માટે વિનાશક છે. જે બાળકોએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો છે તેમના પરિવારો પ્રત્યે મારી સંવેદના છે અને હું પ્રાર્થના કરું છું કે તેમને પોતાનું દુઃખ સહન કરવાની શક્તિ મળે.

મુલાકાતની તૈયારીમાં, યુક્રેનના રાષ્ટ્રપતિ કાર્યાલયના સલાહકાર મિખાઇલો પોડોલ્યાકે રોઇટર્સને જણાવ્યું હતું કે તે મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે મોસ્કો પર નવી દિલ્હીનો "ખરેખર ચોક્કસ પ્રભાવ છે".

તેમણે કહ્યું, "અમારા માટે આવા દેશો સાથે અસરકારક રીતે સંબંધો બાંધવા, તેમને યુદ્ધનો સાચો અંત શું છે તે સમજાવવા અને તે તેમના હિતમાં પણ છે તે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે.

પશ્ચિમી રાષ્ટ્રોએ આક્રમણને કારણે રશિયા પર પ્રતિબંધો લાદ્યા છે અને તેની સાથેના વેપારી સંબંધોમાં કાપ મૂક્યો હોવાથી, ભારતે તેના આર્થિક સંબંધો વિકસાવ્યા છે.

ભૂતકાળમાં ભાગ્યે જ રશિયન તેલ ખરીદનાર ભારતીય રિફાઈનરીઓ ફેબ્રુઆરી 2022માં રશિયાએ યુક્રેનમાં સૈનિકો મૂક્યા ત્યારથી દરિયાઈ તેલ માટે મોસ્કોના ટોચના ગ્રાહકો તરીકે ઉભરી આવ્યા છે. ભારતની તેલની આયાતમાં રશિયાનો હિસ્સો બે પંચમાંશથી વધુ છે.