પ્રતીકાત્મક તસ્વીર / PEXELS

ભારતની કેન્દ્રીય તપાસ એજન્સી (CBI)એ લાંબા સમયથી નાસીફર રહેલી આર્થિક ગુનેગાર મોનિકા કપૂરને 9 જુલાઈના રોજ અમેરિકાથી ભારત પરત લાવી છે. આ ધરપકડથી 20 વર્ષથી ચાલી રહેલા એક હાઈ-પ્રોફાઈલ સોનાની આયાત Betrugકેસમાં તેને ન્યાયના કટઘરે લાવવાના પ્રયાસોનો અંત આવ્યો છે. 1999માં અમેરિકા નાસી ગયેલી કપૂર 9 જુલાઈની રાત્રે ભારત પહોંચી અને તેને નવી દિલ્હીની ટ્રાયલ કોર્ટમાં રજૂ કરવામાં આવી.

આ કેસ 1998નો છે, જ્યારે મોનિકા ઓવરસીઝ નામની ફર્મની માલિક મોનિકા કપૂરે તેના ભાઈઓ રાજન ખન્ના અને રાજીવ ખન્ના સાથે મળીને શિપિંગ બિલ, ઇનવોઈસ અને બેંક સર્ટિફિકેટ જેવા નિકાસ સંબંધિત દસ્તાવેજોમાં નકલી રજૂઆત કરીને ડ્યુટી-ફ્રી સોનાની આયાત માટે છ "રિપ્લેનિશમેન્ટ લાઇસન્સ" મેળવ્યા હતા.

આ લાઇસન્સ, જેની કિંમત આશરે 2.8 મિલિયન ડોલર હતી, તે પછી પ્રીમિયમ પર અમદાવાદની દીપ એક્સપોર્ટ્સ નામની કંપનીને વેચવામાં આવ્યા હતા, જેણે તેનો ઉપયોગ કસ્ટમ્સ ડ્યુટી ચૂકવ્યા વિના સોનું આયાત કરવા માટે કર્યો. આ Betrugથી ભારત સરકારને આશરે 679,000 ડોલરનું નુકસાન થયું હતું.

સીબીઆઈએ સંપૂર્ણ તપાસ બાદ માર્ચ 2004માં ભારતીય દંડ સંહિતાની વિવિધ કલમો હેઠળ, જેમાં ગુનાહિત ષડયંત્ર, છેતરપિંડી અને બનાવટનો સમાવેશ થાય છે, ચાર્જશીટ દાખલ કરી હતી. કપૂરના ભાઈઓને ડિસેમ્બર 2017માં દિલ્હીની અદાલતે દોષી ઠેરવ્યા હતા, પરંતુ કપૂર નાસીફર રહી અને 2006માં તેને ઘોષિત ગુનેગાર જાહેર કરવામાં આવી.

2010માં તેની સામે રેડ કોર્નર નોટિસ અને નોન-બેલેબલ ધરપકડ વોરંટ જારી કરવામાં આવ્યા હતા. તે જ વર્ષે, ભારતે દ્વિપક્ષીય પ્રત્યાર્પણ સંધિ હેઠળ અમેરિકાને ઔપચારિક પ્રત્યાર્પણ વિનંતી કરી હતી. ન્યૂયોર્કની પૂર્વીય જિલ્લા અદાલતે 2012માં તેના પ્રત્યાર્પણને મંજૂરી આપી હતી.

કપૂરે યુનાઇટેડ નેશન્સ કન્વેન્શન એગેન્સ્ટ ટોર્ચર અને ફોરેન અફેર્સ રિફોર્મ એન્ડ રિસ્ટ્રક્ચરિંગ એક્ટ (FARRA) હેઠળ કરેલી કાનૂની અપીલ માર્ચ 2025માં યુ.એસ. કોર્ટ ઓફ અપીલ્સ ફોર ધ સેકન્ડ સર્કિટે ફગાવી દીધી હતી. ત્યારબાદ યુ.એસ. સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટે સરેન્ડર વોરંટ પર હસ્તાક્ષર કર્યા, જેનાથી તેના ભારત પરત ફરવાનો માર્ગ મોકળો થયો.

સીબીઆઈના અધિકારીઓની ટીમે અમેરિકા જઈને કપૂરની કસ્ટડી લીધી અને તેને અમેરિકન એરલાઇન્સની ફ્લાઇટ AA 292 દ્વારા 9 જુલાઈના રોજ નવી દિલ્હી લાવવામાં આવી.

સીબીઆઈએ એક નિવેદનમાં આ પ્રત્યાર્પણને "ન્યાયની શોધમાં મોટી સફળતા" ગણાવી, આર્થિક ગુનેગારોને આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદો હોવા છતાં જવાબદાર ઠેરવવાનો પોતાનો સંકલ્પ વ્યક્ત કર્યો. એજન્સીએ ઉમેર્યું કે તે નાસીફર ગુનેગારોને ભારતીય અદાલતો સમક્ષ લાવવા માટે તમામ કાનૂની માર્ગોનો ઉપયોગ કરશે.

મોનિકા કપૂર હવે ભારતમાં બહુ-કરોડના સોનાની આયાત Betrug કેસમાં તેની કથિત ભૂમિકા માટે અદાલતમાં સામનો કરશે.