Representative image / (Image: Brookings)

અમેરિકન થિંક ટેન્ક બ્રુકિંગ્સ ઇન્સ્ટિટ્યુશને 2022-2023 માટે ભારતના વપરાશ ખર્ચના ડેટાના નવીનતમ આંકડાને દર્શાવતા હાલના રિપોર્ટમાં જણાવ્યું છે કે, ભારતે અત્યંત ગરીબીને દૂર કરી છે. અર્થશાસ્ત્રીઓ સુરજીત એસ ભલ્લા અને કરણ ભસીન દ્વારા એક રિપોર્ટ પટ ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે કે "આ એક પ્રોત્સાહક વિકાસ છે અને વૈશ્વિક ગરીબોની સંખ્યાની ગણતરીમાં પણ તેનાથી ઘટાડો આવશે."

અભ્યાસમાં એવા આંકડાઓ દર્શાવવામાં આવ્યા છે કે જે મુખ્ય ગણના ગરીબી ગુણોત્તરમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો અને ઘરગથ્થુ વપરાશમાં વધારો દેખાડે છે. દેશમાં વપરાશ ખર્ચનો અંદાજ કાઢવા માટે બે અલગ અલગ પદ્ધતિઓ છે: યુનિફોર્મ રિકોલ પીરિયડ (યુઆરપી) અને વધુ સચોટ સંશોધિત મિશ્ર રિકોલ પીરિયડ (એમએમઆરપી). ભારતે 2022-23ના સર્વેક્ષણથી શરૂ કરીને અન્ય દેશોમાં માનક, MMRP અધિકૃત રીતે 2022-23માં ટ્રાન્સફર કર્યું છે.

અર્થશાસ્ત્રીઓના બ્રુકિંગ્સના રિપોર્ટમાં જણાવ્યું છે કે, વિશ્વ બેંક દ્વારા અંદાજવામાં આવેલા આંકડા કરતાં ડેટાએ ભારતમાં ગરીબ લોકોની સંખ્યા નોંધપાત્ર રીતે ઓછી દર્શાવી છે. શહેરી અને ગ્રામીણ અસમાનતામાં અભૂતપૂર્વ ઘટાડો થયો છે. ઉચ્ચ વૃદ્ધિ અને અસમાનતામાં મોટો ઘટાડો ભારતમાં ગરીબી દૂર કરવા માટે સંયુક્ત છે.

રિપોર્ટમાં ડેટા ટાંકવામાં આવ્યો છે કે 2011-12થી માથાદીઠ વપરાશ વાર્ષિક 2.9 ટકા વધ્યો છે, જેમાં 3.1 ટકા ગ્રામીણ વૃદ્ધિ 2.6 ટકાના શહેરી વિકાસ કરતાં નોંધપાત્ર રીતે વધારે છે. ગરીબી રેખાની નીચે જીવતી વસ્તીનું પ્રમાણ, ગરીબી રેખાની નીચે રહેતી વસ્તીનું પ્રમાણ, 2011-12ના 12.2 ટકાથી ઘટીને 2022-23માં 2 ટકા થઈ ગયું છે, જે દર વર્ષે 0.93 ટકાના પોઈન્ટની સમકક્ષ છે.

અર્થશાસ્ત્રીએ કહયું છે કે, આનો અર્થ એ પણ છે કે ભારત માટે અન્ય દેશોની જેમ ઉચ્ચ ગરીબી રેખા પર આગળ વધવાનો થવાનો સમય આવી ગયો છે. ઉચ્ચ ગરીબી રેખામાં સંક્રમણ હાલના સામાજિક સુરક્ષા કાર્યક્રમોને પુનઃવ્યાખ્યાયિત કરવાની તક પૂરી પાડે છે, ખાસ કરીને હેતુવાળા લાભાર્થીઓની વધુ સારી ઓળખના ઉદ્દેશ્ય સાથે સાચા ગરીબોને વધુ ટેકો આપવાનો છે.