USISPF પ્રમુખ મુકેશ આઘી / Lalit K. Jha

ભારત અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વચ્ચે લાંબા સમયથી પેન્ડિંગ રહેલો વેપાર કરાર હવે એક પગલું આગળ વધ્યો છે અને હવે માત્ર રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની અંતિમ મંજૂરીની રાહ જોવાઈ રહી છે, એમ યુએસ-ઇન્ડિયા સ્ટ્રેટેજિક પાર્ટનરશિપ ફોરમ (USISPF)ના પ્રમુખ મુકેશ આઘીએ જણાવ્યું.

“વાણિજ્ય સચિવ હોવર્ડ લુટનિક અને યુએસ ટ્રેડ રિપ્રેઝન્ટેટિવ જેમિસન ગ્રીઅરે વ્હાઇટ હાઉસને દરખાસ્ત મોકલી છે, જેમાં ભારત સાથેના આ કરારને આગળ વધારવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે,” આઘીએ 5WH સાથેની ખાસ મુલાકાતમાં જણાવ્યું.

“અમે હવે રાષ્ટ્રપતિની મંજૂરીની રાહ જોઈ રહ્યા છીએ, જેથી આ કરારની જાહેરાત થઈ શકે અને બંને દેશો આગળ વધી શકે,” તેમણે ઉમેર્યું.

આઘીએ જણાવ્યું કે આ કરાર ટ્રમ્પ પ્રશાસનના નવા વેપાર માળખા સાથે સુસંગત છે, જે જાપાન, વિયેતનામ અને કંબોડિયા સાથેના કરારો પર આધારિત છે અને ભારતના ટેરિફને આ ભાગીદાર દેશોની જેમ લગભગ 15 ટકા સુધી લાવવાની અપેક્ષા છે.

“અમારું વિશ્લેષણ દર્શાવે છે કે આ દરે બંને દેશોનું 2030 સુધીમાં 500 અબજ ડોલરના વેપારનું લક્ષ્ય હાંસલ થઈ શકે છે, જે રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી વચ્ચે નક્કી થયેલા દ્વિપક્ષીય લક્ષ્યોને અનુરૂપ છે,” આઘીએ કહ્યું.

પરંતુ આ કરારનું મહત્વ માત્ર પ્રતીકાત્મક નથી, તેની ભારત માટે નોંધપાત્ર આર્થિક અસરો પણ છે. “વધુ મહત્વનું એ છે કે આ વેપાર કરાર ભારતના જીડીપી વૃદ્ધિને લગભગ 1 ટકા વધારશે. આ એક બંને પક્ષો માટે ફાયદાકારક કરાર છે,” આઘીએ ઉમેર્યું.

પૃષ્ઠભૂમિ: વર્ષોની મહેનત

વિશ્વની બે સૌથી મોટી લોકશાહીઓ વચ્ચે દ્વિપક્ષીય વેપાર કરારની વાટાઘાટો વર્ષોથી ચાલી રહી છે, પરંતુ ટેરિફ, બજાર પ્રવેશ, ડિજિટલ ડેટા નિયમો અને કૃષિ સબસિડીને લઈને ટ્રમ્પ અને મોદી પ્રશાસન હેઠળ વાટાઘાટો અટકી ગઈ હતી.

બાઇડન પ્રશાસન હેઠળ, ભારત અને યુએસે ટ્રેડ પોલિસી ફોરમ જેવા માધ્યમો દ્વારા પ્રયાસો ફરી શરૂ કર્યા, પરંતુ ટ્રમ્પની 2025ની ચૂંટણી વ્યૂહરચનાના ભાગરૂપે વેપાર કરારો પર ફરી ધ્યાન આપવાથી મોટી સફળતા મળી. ભારત લાંબા સમયથી 2019માં રદ કરાયેલા જનરલાઇઝ્ડ સિસ્ટમ ઓફ પ્રેફરન્સ (GSP) સ્ટેટસની પુનઃસ્થાપના અને ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, ટેક્સટાઇલ અને ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજી સેવાઓ માટે યુએસ બજારોમાં વધુ પ્રવેશની માંગ કરી રહ્યું છે.

આ પ્રસ્તાવિત કરાર બધી બિન-ટેરિફ સમસ્યાઓને આવરી લેતો નથી, પરંતુ તે ભવિષ્યના સહકાર માટે મંચ તૈયાર કરે છે. “આ વેપાર કરારનો પ્રથમ તબક્કો બધી સમસ્યાઓને હલ નહીં કરે, પરંતુ બીજો તબક્કો બંને દેશો વચ્ચેના બિન-ટેરિફ અવરોધો પર ધ્યાન આપશે,” આઘીએ નોંધ્યું.

આગળ શું?

વાટાઘાટોનો બીજો તબક્કો બૌદ્ધિક સંપદા સુરક્ષા, ડિજિટલ વેપાર નિયમો, કૃષિ નિકાસ અને સેવાઓ જેવા મુદ્દાઓને હલ કરશે, જે ઐતિહાસિક રીતે બંને દેશો વચ્ચે તણાવનું કારણ રહ્યા છે.

“આ તબક્કો પાનખરમાં થઈ શકે છે, અને આશા છે કે રાષ્ટ્રપતિ આ કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવા ભારત આવશે,” આઘીએ કહ્યું, ટ્રમ્પની આ વર્ષે ભારતની સંભવિત ઉચ્ચ-સ્તરીય મુલાકાતનો સંકેત આપતા.

ફેડરલ સ્તરે મજબૂત ગતિ હોવા છતાં, આઘીએ ભારતમાં અમેરિકન રોકાણકારોને રાજ્ય સ્તરે સામનો કરવો પડતી સમસ્યાઓ સ્વીકારી. “રોકાણ નવી દિલ્હીમાં નથી; તે રાજ્ય સ્તરે છે. કેટલાક રાજ્યોમાં પ્રક્રિયા સરળ હોય છે, જ્યારે અન્ય રાજ્યોમાં તે વધુ પડકારજનક હોય છે,” તેમણે જણાવ્યું.

ઉદ્યોગની ઇચ્છાસૂચિ

ભારતમાં યુએસ ઉદ્યોગના પ્રતિનિધિ તરીકે, USISPFએ સતત વ્યવસાયની સરળતા અને સમાન તકો માટે સુધારાની હિમાયત કરી છે.

“કોર્પોરેટની ઇચ્છાસૂચિ ખૂબ સરળ છે—વ્યવસાયની સરળતા અને સમાન તકો,” આઘીએ કહ્યું. “આ વેપાર કરાર તમામ મુદ્દાઓને તાત્કાલિક હલ નહીં કરે, પરંતુ અમે આને એક મહત્વપૂર્ણ પગલું તરીકે જોઈએ છીએ.”

આ વેપાર કરારની જાહેરાત યુએસ-ભારત આર્થિક સંબંધોમાં 2008ના સિવિલ ન્યૂક્લિયર કરાર પછીનું સૌથી મોટું સીમાચિહ્ન હશે, જેનો હેતુ વૈશ્વિક વેપાર અને સપ્લાય ચેઇનમાં ચીનના વધતા વર્ચસ્વનો સામનો કરવાનો છે.