પ્રતીકાત્મક તસ્વીર / NASA

નાસા-ઇસરો સિન્થેટિક એપર્ચર રડાર (NISAR) ઉપગ્રહનું આગામી પ્રક્ષેપણ પાકની વૃદ્ધિ, છોડના આરોગ્ય અને જમીનના ભેજ સ્તરની વિગતવાર સમજ આપીને કૃષિ દેખરેખમાં પરિવર્તન લાવશે.

નાસા અને ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન (ઇસરો) વચ્ચેનું સહયોગી મિશન, આ ઉપગ્રહ સમયસર અને ચોક્કસ ડેટા પ્રદાન કરે તેવી અપેક્ષા છે જે ખેડૂતો અને નીતિ ઘડવૈયાઓને કૃષિ પદ્ધતિઓને શ્રેષ્ઠ બનાવવામાં મદદ કરશે.

અદ્યતન કૃત્રિમ છિદ્ર રડારનો ઉપયોગ કરીને, NISAR પાકની ભૌતિક લાક્ષણિકતાઓનું વિશ્લેષણ કરવા, છોડ અને જમીનમાં ભેજનું પ્રમાણ શોધવા અને વાવેતરથી લણણી સુધીના પાકની પ્રગતિ પર નજર રાખવામાં સક્ષમ હશે.  àª¨àª¿àª¯àª®àª¿àª¤ અંતરાલે ઉચ્ચ-રીઝોલ્યુશન છબીઓ લેવાની ઉપગ્રહની ક્ષમતા તેને કૃષિમાં નિર્ણય લેવા માટે એક મૂલ્યવાન સાધન બનાવશે.

ઉચ્ચ-રીઝોલ્યુશન કૃષિ મેપિંગ

ભારતમાં ઇસરોના સતીશ ધવન અવકાશ કેન્દ્રમાંથી આ વર્ષે કોઈક સમયે લોન્ચ થનાર નિસાર દર બે અઠવાડિયે વૈશ્વિક પાક જમીનના નકશા પ્રદાન કરશે.  àª¹àªµàª¾àª®àª¾àª¨àª¨à«€ સ્થિતિથી અવલોકનો પર કોઈ અસર થશે નહીં.  àª‰àªªàª—્રહ દર 12 દિવસમાં બે વાર પૃથ્વીની લગભગ તમામ જમીનની છબી લેશે, જેમાં 10 મીટર સુધીનો રિઝોલ્યુશન હશે, જે વપરાશકર્તાઓને સ્થાનિક અને પ્રાદેશિક બંને સ્કેલ પર ફેરફારોની દેખરેખ રાખવાની મંજૂરી આપશે.

"તે બધા સંસાધન આયોજન અને ઓપ્ટિમાઇઝિંગ વિશે છે, અને જ્યારે પાકની વાત આવે છે ત્યારે સમય ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છેઃ વાવેતર માટે શ્રેષ્ઠ સમય ક્યારે છે?  àª¸àª¿àª‚ચાઈ કરવાનો શ્રેષ્ઠ સમય ક્યારે છે?  àª¤à«‡ અહીંની આખી રમત છે ", એમ NISAR વિજ્ઞાન ટીમના સભ્ય અને મિશિગન સ્ટેટ યુનિવર્સિટીના કૃષિ ઇજનેરી સંશોધક નરેન્દ્ર દાસે જણાવ્યું હતું.

ઉપગ્રહોનો ઉપયોગ દાયકાઓથી કૃષિ દેખરેખ માટે કરવામાં આવે છે, પરંતુ નિસાર દ્વારા દ્વિ-આવર્તન રડાર (L- and S-band) નો ઉપયોગ તેની સપાટીની સુવિધાઓની વિશાળ શ્રેણીનું નિરીક્ષણ કરવાની ક્ષમતામાં વધારો કરશે.  àª“પ્ટિકલ અને થર્મલ ઇમેજિંગથી વિપરીત, રડાર વાદળોના આવરણમાં પ્રવેશ કરી શકે છે, જે તેને ખાસ કરીને વરસાદની મોસમ દરમિયાન પાકની દેખરેખ માટે ઉપયોગી બનાવે છે.

છોડની દાંડીઓ, માટી અને પાણીને ઉછાળતા રડાર સંકેતોનું વિશ્લેષણ કરીને, NISAR વપરાશકર્તાઓને જમીનની ઉપરના બાયોમાસનો અંદાજ કાઢવા, વૃદ્ધિની પેટર્નના આધારે પાકના પ્રકારોને અલગ પાડવા અને પાકની ઉપજની આગાહીમાં સુધારો કરવા માટે સક્ષમ બનાવશે.

નાસાના જળ સંસાધનો અને કૃષિ સંશોધન કાર્યક્રમની દેખરેખ રાખનારા બ્રાડ ડોર્ને કહ્યું, "એનઆઈએસએઆરની અન્ય મહાસત્તા એ છે કે જ્યારે તેના માપનને પરંપરાગત ઉપગ્રહ અવલોકનો, ખાસ કરીને વનસ્પતિ આરોગ્ય સૂચકાંકો સાથે સંકલિત કરવામાં આવશે, ત્યારે તે પાકની માહિતીમાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે.

પાકની આગાહી અને ખાદ્ય સુરક્ષામાં વધારો કરવો

NISAR દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવેલ ઉચ્ચ-રીઝોલ્યુશન ડેટા વધુ સચોટ કૃષિ ઉત્પાદકતાની આગાહીમાં ફાળો આપશે.  àª–ાદ્ય સુરક્ષાના વલણો પર નજર રાખતી સરકારો અને નીતિ ઘડવૈયાઓ માટે આ ખાસ કરીને ફાયદાકારક રહેશે.

અમદાવાદમાં ઇસરોના સ્પેસ એપ્લિકેશન સેન્ટરમાં કૃષિ એપ્લિકેશન્સના વડા બિમલ કુમાર ભટ્ટાચાર્યએ કહ્યું, "ભારત સરકાર-અથવા વિશ્વની કોઈપણ સરકાર-પાકના વાવેતર વિસ્તાર અને ઉત્પાદનના અંદાજને ખૂબ જ ચોક્કસ રીતે જાણવા માંગે છે.  "એન. આઈ. એસ. એ. આર. નો ઉચ્ચ-પુનરાવર્તિત સમય-શ્રેણીનો ડેટા ખૂબ જ મદદરૂપ થશે".

ચોખાના રોપાઓ ક્યારે વાવવામાં આવે છે તે ઓળખીને અને સમય જતાં તેમની વૃદ્ધિ પર નજર રાખીને, NISAR સત્તાવાળાઓને મોટા પાયે કૃષિ પેટર્ન પર દેખરેખ રાખવા અને ખાદ્ય ઉત્પાદનમાં સંભવિત વિક્ષેપોની ધારણા કરવાની મંજૂરી આપશે.  àª† ડેટા ખેડૂતોને સિંચાઈ, ખાતરના ઉપયોગ અને પાક વ્યવસ્થાપન વ્યૂહરચનાઓ વિશે માહિતીસભર નિર્ણયો લેવામાં પણ મદદ કરશે.

જમીનની ભેજનું નિરીક્ષણ

પાકની તંદુરસ્તી પર નજર રાખવા ઉપરાંત, NISAR જમીનમાં ભેજનું સ્તર જાળવવામાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવશે.  àª‰àªªàª—્રહમાંથી રડાર છબીઓ જમીનની ભીનાશમાં તફાવત શોધી શકે છે, જેનાથી ખેડૂતોને તે નક્કી કરવામાં મદદ મળે છે કે તેમના ખેતરોમાં પાણી ભરાયેલું છે કે નહીં.

કોર્નેલ યુનિવર્સિટીના પૃથ્વી વિજ્ઞાનના સંશોધક અને નિસાર વિજ્ઞાન ટીમના માટીના ભેજનું નેતૃત્વ કરનાર રોવીના લોહમેને કહ્યું, "ખાદ્ય સુરક્ષા વિશે વિચારી રહેલા સંસાધન વ્યવસ્થાપકો અને જ્યાં સંસાધનોને જવાની જરૂર છે તેઓ આ પ્રકારના ડેટાનો ઉપયોગ તેમના સમગ્ર પ્રદેશનો સર્વગ્રાહી દૃષ્ટિકોણ રાખવા માટે કરી શકશે.

વરસાદ અથવા દુષ્કાળની સ્થિતિ પછી માટી કેવી રીતે ભેજને શોષી લે છે અને મુક્ત કરે છે તેનું વિશ્લેષણ કરીને, NISAR સિંચાઈ આયોજન અને જળ વ્યવસ્થાપન માટે નિર્ણાયક આંતરદૃષ્ટિ પ્રદાન કરશે.  àª—રમીના મોજા અથવા સૂકા સમય જેવી આબોહવાની ઘટનાઓ સામે પાકની જમીન કેવી પ્રતિક્રિયા આપે છે તેનું મૂલ્યાંકન કરવાની ક્ષમતા કૃષિ જોખમોને ઘટાડવામાં અને આબોહવા પરિવર્તન સામે સ્થિતિસ્થાપકતામાં સુધારો કરવામાં મદદ કરશે.