ગણેશોત્સવ દીર્ઘકાળથી પ્રવાસી ગુજરાતી સમુદાય માટે મહત્ત્વપૂર્ણ રહ્યો છે / Courtesy Photo

મહારાષ્ટ્ર સરકારે 10 જુલાઈના રોજ ગણેશોત્સવને રાજ્યના સત્તાવાર ઉત્સવ તરીકે જાહેર કર્યો, જેના દ્વારા ભગવાન ગણેશના જન્મની ઉજવણી કરતા 100 વર્ષ જૂના આ ઉત્સવને માન્યતા આપવામાં આવી. 

સાંસ્કૃતિક બાબતોના મંત્રી આશિષ શેલારે વિધાનસભામાં આ જાહેરાત કરી અને જણાવ્યું કે આ નિર્ણય મહારાષ્ટ્રની સાંસ્કૃતિક વિરાસતને જાળવી રાખવા અને પ્રોત્સાહન આપવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને દર્શાવે છે.

આ ઉત્સવને સૌપ્રથમ સ્વાતંત્ર્ય સેનાની લોકમાન્ય બાલ ગંગાધર તિલકે 1893માં બ્રિટિશ શાસન હેઠળ જાતિ અને વર્ગની સીમાઓને તોડીને લોકોને એકજૂટ કરવા માટે લોકપ્રિય બનાવ્યો હતો.

શેલારે જણાવ્યું, “આ ઉત્સવનો મૂળ સાર સામાજિક એકતા, રાષ્ટ્રવાદ, સ્વાતંત્ર્યની ભાવના, આત્મસન્માન અને આપણી ભાષા પ્રત્યેના ગૌરવમાં રહેલો છે. આ ઉમદા પરંપરા આજે પણ ચાલુ છે. ગણેશોત્સવ ફક્ત ઉજવણી નથી, પરંતુ તે મહારાષ્ટ્રના સાંસ્કૃતિક ગૌરવ અને ઓળખનું પ્રતીક છે.”

સત્તાવાર જાહેરાત મુજબ, હવે રાજ્ય મુંબઈ, પુણે અને અન્ય શહેરોમાં ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, પોલીસ તૈનાતી અને ભવ્ય ઉજવણી સંબંધિત ખર્ચ ઉઠાવશે.

અગાઉની સરકાર દરમિયાન, પર્યાવરણીય ચિંતાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, સેન્ટ્રલ પોલ્યુશન કંટ્રોલ બોર્ડની માર્ગદર્શિકા હેઠળ પ્લાસ્ટર ઓફ પેરિસ (POP)ની મૂર્તિઓ પર અનેક પ્રતિબંધો લાદવામાં આવ્યા હતા.

શેલારે જણાવ્યું કે વર્તમાન સરકારે વધુ વૈજ્ઞાનિક અને સંતુલિત અભિગમ અપનાવ્યો અને POP મૂર્તિઓની વાસ્તવિક પર્યાવરણીય અસરનું મૂલ્યાંકન કરવા માટે રાજીવ ગાંધી સાયન્સ કમિશન દ્વારા કાકોડકર સમિતિને અધ્યયનનું કામ સોંપ્યું. 

સમિતિના તારણોના આધારે, જેને પાછળથી કેન્દ્રીય મંત્રી ભૂપેન્દર યાદવે મંજૂરી આપી, પ્રતિબંધ હટાવી લેવામાં આવ્યો અને હવે કોર્ટના નિર્દેશો મુજબ POP મૂર્તિઓનું નિર્માણ, પ્રદર્શન અને વેચાણ મંજૂર કરવામાં આવ્યું છે.

ઉત્સવને રાષ્ટ્રીય થીમ્સ સાથે જોડવાના પ્રયાસમાં, મંત્રીએ ગણપતિ મંડળોને દેશભક્તિ અને સામાજિક જાગૃતિ દર્શાવતા સંદેશાઓને સામેલ કરવા અપીલ કરી. તેમણે ખાસ કરીને મંડળોને સશસ્ત્ર દળોના યોગદાન, ભારતની વિકાસલક્ષી સિદ્ધિઓ, ઓપરેશન સિંદૂર અને રાષ્ટ્રીય નેતાઓને શ્રદ્ધાંજલિ આપતી થીમ્સનો સમાવેશ કરવા પ્રોત્સાહિત કર્યા. તેમણે ઉમેર્યું, “આ ગણેશ ઉત્સવમાં સામાજિક ચેતના, પર્યાવરણીય જવાબદારી અને ઉજવણીનો આનંદ પ્રતિબિંબિત થવો જોઈએ.”

આ જાહેરાત ભારત અને વિદેશમાં મહારાષ્ટ્રીય સમુદાયોમાં વ્યાપક પ્રભાવ પાડશે તેવી અપેક્ષા છે. ગણેશોત્સવ વિદેશમાં વસતા મરાઠીઓ માટે લાંબા સમયથી મહત્ત્વ ધરાવે છે, જેની ઉજવણી હવે લંડન, ન્યૂયોર્ક, ટોરોન્ટો, દુબઈ અને મેલબોર્ન જેવા શહેરોમાં થાય છે.

વિદેશી મંડળો ઘણીવાર મુંબઈ અને પુણેની શોભાયાત્રાઓની ભવ્યતાને પુનરાવર્તિત કરે છે, જેમાં સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો, ઇકો-ફ્રેન્ડલી મૂર્તિઓ અને પરંપરાગત ખોરાકનો સમાવેશ થાય છે.

રાજ્ય દ્વારા હવે આ ઉત્સવને સત્તાવાર રીતે માન્યતા અને સમર્થન આપવામાં આવતું હોવાથી, એવી અપેક્ષા છે કે વિદેશી ઉજવણીઓ સત્તાવાર સાંસ્કૃતિક મિશનો સાથે વધુ સંકલન જોવા મળશે, જે મહારાષ્ટ્રની સાંસ્કૃતિક રાજદ્વારીને વેગ આપશે અને વૈશ્વિક મરાઠી-ભાષી સમુદાય સાથેના સંબંધોને મજબૂત કરશે.