દિલ્હી મુખ્યાલય ખાતે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી / REUTERS

Source: Reuters

ભારતીય વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના ગઠબંધનના પક્ષોએ ગુરુવારે તેમના પ્રાદેશિક રાજ્યો તેમજ ફેડરલ કેબિનેટ હોદ્દા માટેની માંગ કરી હતી કારણ કે ગઠબંધન સરકાર રચવા માટે વાટાઘાટો શરૂ થઈ હતી. ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ) એ પોતાની સંપૂર્ણ બહુમતી ગુમાવી દીધી હતી અને પોતાને પ્રાદેશિક પક્ષો-મુખ્યત્વે તેલુગુ દેશમ પાર્ટી (ટીડીપી) અને જનતા દળના સમર્થન પર નિર્ભર જોયા બાદ બુધવારે મોદીને રાષ્ટ્રીય લોકશાહી ગઠબંધન (એનડીએ) ના નેતા તરીકે પસંદ કરવામાં આવ્યા હતા (United).

543 સભ્યોના નીચલા ગૃહમાંથી એનડીએને 293 બેઠકો મળી હતી, જેમાં 272 બેઠકો પર સામાન્ય બહુમતી હતી. પરંતુ મોદીના ભાજપે માત્ર 240 બેઠકો જીતી હતી, જેના કારણે ટીડીપી નેતા ચંદ્રાબાબુ નાયડુ અને જેડી (યુ) ના વડા નીતીશ કુમાર, જેઓ પૂર્વીય રાજ્ય બિહારના મુખ્યમંત્રી પણ છે, ગઠબંધનમાં અનુક્રમે 16 અને 12 બેઠકો સાથે કિંગમેકર બન્યા હતા. ટીડીપીએ દક્ષિણી રાજ્ય આંધ્રપ્રદેશમાં પ્રાદેશિક ચૂંટણી પણ જીતી હતી અને નાયડુ ત્યાં મુખ્યમંત્રી બનવાની તૈયારીમાં છે. ટીડીપીના એક પ્રવક્તા અને એનડીએના પાંચ સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર બંને પક્ષો તેમના રાજ્યોને વિશેષ દરજ્જો આપવાની લાંબા સમયથી માંગ કરી રહ્યા છે.

વિશેષ દરજ્જો રાજ્યોને વધુ સંઘીય વિકાસ ભંડોળ અને સરળ શરતો પર પ્રાપ્ત કરવાની મંજૂરી આપે છે. જ્યારે બિહાર ભારતનું સૌથી ગરીબ રાજ્ય છે, ત્યારે આંધ્રપ્રદેશે 2014માં તેના કેટલાક સંસાધનો ગુમાવ્યા હતા જ્યારે તેમાંથી નવું તેલંગાણા રાજ્ય બનાવવામાં આવ્યું હતું. વિશેષ દરજ્જો અને કેબિનેટ હોદ્દાઓ ઉપરાંત, ટીડીપી આંધ્રપ્રદેશમાં સિંચાઈ પ્રોજેક્ટ્સ અને તેની નવી રાજધાની અમરાવતીનું નિર્માણ પૂર્ણ કરવા માટે વધુ ભંડોળની માંગ કરી રહી છે, એમ આ બાબતથી પરિચિત બે સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું.

ટીડીપીના પ્રવક્તા જ્યોત્સ્ના તિરુનાગરીએ કહ્યું, "આ પહેલીવાર નથી જ્યારે અમે એનડીએમાં છીએ, તેથી અમને વિશ્વાસ છે કે અમને જે મળવાનું છે તે મળશે. એનડીએ સાથેની અમારી અગાઉની શરતોમાં અમારી પાસે મંત્રી પદ અને અમારી પાર્ટી તરફથી લોકસભા અધ્યક્ષ પણ હતા. આ વખતે અમે એક મજબૂત ભાગીદાર છીએ અને દેશ માટે એક સ્પષ્ટ દ્રષ્ટિકોણ ધરાવીએ છીએ.

એનડીએના એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે, જેડી (યુ) ના કુમાર સંઘીય કેબિનેટ હોદ્દાઓ સાથે બિહારમાં નવા ઔદ્યોગિક પ્રોજેક્ટ્સ માટે પણ સમર્થન ઇચ્છે છે.

સંકલન દળો શરૂ કરવા માટે સુયોજિત

ભાજપના ટોચના નેતાઓ ગુરુવારે સાથી પક્ષો સાથે મંત્રીમંડળ અંગે ચર્ચા કરવાના હતા, એક દિવસ પહેલા મોદી આગામી સરકાર રચવા માટે પોતાનો દાવો રજૂ કરવા માટે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મૂને મળે તેવી અપેક્ષા છે, એમ ભાજપના એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતું.

આ વાટાઘાટો 2014 પહેલાંના યુગની યાદ અપાવે છે-જ્યારે મોદી ભાજપની સંપૂર્ણ બહુમતી સાથે સત્તામાં આવ્યા હતા-જેમાં ગઠબંધન ભાગીદારોએ ગઠબંધન સરકારોને ટેકો આપવાના બદલામાં હોદ્દા અને લાભો માટે વાટાઘાટો કરી હતી.    

બહુમતી ધરાવતા બજારોમાં ભાજપની હારથી સરકાર નબળી પડવાની અને બહાર જતા બજારોની સરખામણીએ ઓછી સ્થિર અને નિશ્ચિત સરકાર બનવાની સંભાવના વધી ગઈ હતી.

પરંતુ ભાજપના ટોચના નેતા અને નવા ચૂંટાયેલા સાંસદ શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે સીએનએન-ન્યૂઝ 18 ટીવી ચેનલને જણાવ્યું હતું કે મોદીની નવી સરકાર તેનો પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂર્ણ કરશે અને "વધુ સારા પ્રદર્શન સાથે પરત આવશે".

ગુરુવારે પ્રકાશિત થયેલા એક સર્વેક્ષણમાં એવું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું કે નોકરીઓનો અભાવ, ઊંચી મોંઘવારી અને ઘટતી આવકને કારણે મોદીના મત ગુમાવવા પડ્યા હતા, તેમ છતાં તેમને વ્યક્તિગત રીતે હજુ પણ વ્યાપક સમર્થન મળ્યું હતું.

હિન્દુ અખબાર દ્વારા પ્રકાશિત લોકનીતિ-સીએસડીએસ પોસ્ટ-ચૂંટણી સર્વેક્ષણ અનુસાર, લગભગ 30% મતદારોએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ ફુગાવાને લઈને ચિંતિત છે, જ્યારે ચૂંટણી પહેલા 20% હતા.

ચૂંટણી પહેલાં હિન્દુ માટે હાથ ધરાયેલા એક સર્વેક્ષણમાં, બેરોજગારી 32% ઉત્તરદાતાઓની મુખ્ય ચિંતા હતી. સર્વેક્ષણ અનુસાર, આવકમાં ઘટાડો અને સરકાર દ્વારા ભ્રષ્ટાચાર અને છેતરપિંડીનો સામનો કરવો એ ચિંતાના અન્ય મુદ્દાઓ હતા.