Indian ecologist Madhav Gadgil / Website: unep.org/championsofearth

82 વર્ષીય ભારતીય ઇકોલોજિસ્ટ માધવ ગાડગિલને સંયુક્ત રાષ્ટ્રની સર્વોચ્ચ પર્યાવરણીય માન્યતા, 2024 ચેમ્પિયન્સ ઓફ ધ અર્થ લાઇફટાઇમ એચિવમેન્ટ એવોર્ડથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. 

યુનાઇટેડ નેશન્સ એન્વાયર્નમેન્ટ પ્રોગ્રામ (યુએનઇપી) દર વર્ષે વ્યક્તિઓ અને સંસ્થાઓને માન્યતા આપે છે જે ત્રણ મુખ્ય પર્યાવરણીય કટોકટીઓને પહોંચી વળવા માટે નવીન અને ટકાઉ ઉકેલો બનાવી રહ્યા છેઃ આબોહવા પરિવર્તન, જૈવવિવિધતાનું નુકસાન અને પ્રદૂષણ. આ ચેમ્પિયન આર્થિક પરિવર્તન લાવે છે, નવીનતાને પ્રેરિત કરે છે, રાજકીય પગલાં માટે દબાણ કરે છે, પર્યાવરણીય અન્યાય સામે લડે છે અને આપણા કુદરતી સંસાધનોનું રક્ષણ કરે છે.

ગાડગિલ તેમની છ દાયકા લાંબી કારકિર્દી માટે જાણીતા છે અને હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા સમુદાયોના અધિકારોને પ્રાથમિકતા આપતી વખતે ભારતની ઇકોસિસ્ટમના રક્ષણની હિમાયત કરવામાં મુખ્ય વ્યક્તિ રહ્યા છે.

ગાડગિલના કાર્ય, ખાસ કરીને 2011ના ગાડગિલ અહેવાલમાં ભારતના પશ્ચિમી ઘાટ સામેના પર્યાવરણીય જોખમો તરફ ધ્યાન દોરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં વધતા ઔદ્યોગિક દબાણ વચ્ચે પર્યાવરણીય રીતે સંવેદનશીલ વિસ્તારોને સંરક્ષિત રાખવા વિનંતી કરવામાં આવી હતી. તેમના સંશોધન જૈવિક વિવિધતા અધિનિયમ અને વન અધિકાર અધિનિયમ જેવી નીતિઓને પ્રભાવિત કરવામાં સહાયક રહ્યા છે, જે સ્થાનિક સમુદાયોને કુદરતી સંસાધનોનું સંચાલન અને સંરક્ષણ કરવા માટે સશક્ત બનાવે છે.

સમુદાય સંચાલિત સંરક્ષણમાં અગ્રણી ગાડગિલે 1986માં ભારતના પ્રથમ બાયોસ્ફિયર રિઝર્વ, નીલગિરી બાયોસ્ફિયર રિઝર્વની સ્થાપના કરી હતી. તેમના પ્રયાસોએ વનનાબૂદી અને નિવાસસ્થાનના અધઃપતનથી પીડાતા વિસ્તારોમાં જૈવવિવિધતાની સુરક્ષામાં મદદ કરી છે. ગાડગિલે ગ્રામીણ ભારતમાં યુવાનોને ઇકોસિસ્ટમની જાળવણી વિશે શીખવ્યું હતું, જેણે તેમના વારસાને આગળ વધાર્યો છે.

આબોહવા પરિવર્તન દ્વારા ઊભા થયેલા પડકારો છતાં, ગાડગિલ ભવિષ્ય વિશે આશાવાદી છે. સર્વસમાવેશક વિકાસના મહત્વ પર પ્રકાશ પાડતા તેઓ કહે છે, "સમુદાયો સંગઠિત થઈ રહ્યા છે અને આપણે તેમની સાથે કામ કરવું જોઈએ. તેમનું યોગદાન ભારત અને તેનાથી આગળ પર્યાવરણના નેતાઓની નવી પેઢીને પ્રેરણા આપવાનું ચાલુ રાખે છે.