ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਦੌੜ ਰਹੇ ਹਨ / pexels

ਦੋ ਗਲੋਬਲ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤਵਾਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੇ ਰਾਹ 'ਤੇ ਦੌੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਸ ਏਜੰਸੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਫਾਰ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ (IOM) ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ 111 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਰਾਸ਼ੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਰਲਡ ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਰਿਪੋਰਟ, 2024 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਪੈਸਾ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਦੂਜੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਂ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਹੈਨਲੇ ਐਂਡ ਪਾਰਟਨਰਜ਼ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀਸੀ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ 50 ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਰੈਂਕਿੰਗ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀਸੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰੂਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮਾਸਕੋ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਰਲਿਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪਿੱਛੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਆਈਓਐਮ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਤੇ ਹੈਨਲੇ ਐਂਡ ਪਾਰਟਨਰਜ਼ ਦੀ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਹਾਰਕ ਪਹਿਲੂ ਹੈ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਪਹਿਲੂ ਹੈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ। ਇਹ ਦਬਦਬਾ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਵਪਾਰ ਤੱਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤੱਕ। ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਭਾਰਤੀ ਹਨ, ਪਰ ਪਿਛਲੇ ਡੇਢ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਦੌਲਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਆਲਮੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਸਬੰਧ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੱਡੀ ਛਾਲ ਮਾਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੰਜਵਾਂ ਸਥਾਨ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁਕਾਮ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣਨ ਦਾ ਮਾਣ ਵੀ ਜਤਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਆਧਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣ ਵਾਲੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੋਹਰੀ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

 

ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਫੰਡ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਰਵੱਈਆ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰੱਕੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਆਉਟਲੁੱਕ, 2024 ਨੇ ਵੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ 2030 ਤੱਕ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਠੀਕ 10 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ 10ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਜ ਪੰਜਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅਗਲੇ ਛੇ-ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਮੋਰਚੇ 'ਤੇ 'ਵੱਡਾ ਕੰਮ' ਕਰਨ ਦਾ ਆਸ਼ਾ ਪ੍ਰਗਟਾਇਆ ਹੈ।

ਪਰ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਇਸ ਤਸਵੀਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪਹਿਲੂ ਹੈ ਜੋ ਬੇਹੱਦ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਪਹਿਲੂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀ ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਚਮਕ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਅਸਮਾਨਤਾ ਡੇਟਾਬੇਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ 1922 ਵਿੱਚ, ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਿਖਰਲੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ 13% ਸੀ, ਜੋ 1940 ਵਿੱਚ ਵਧ ਕੇ 20% ਹੋ ਗਿਆ।

 

2022-23 ਤੱਕ, ਚੋਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਮੀਰਾਂ ਕੋਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਮਦਨ ਦਾ 22.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਅਤੇ ਕੁੱਲ ਦੌਲਤ ਦਾ 40.01 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਯਾਨੀ ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ 10ਵੇਂ ਤੋਂ 5ਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਈ, ਆਰਥਿਕ ਅਸਮਾਨਤਾ ਵੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੀ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਗਰੀਬਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਫੈਲਾਉਣਾ ਅਸਲ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ। ਹਮੇਸ਼ਾ ਚੋਣ ਮੋਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਹਾਕਮ ਜਮਾਤ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਵੱਲ ਕਦੋਂ, ਕਿੰਨਾ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਧਿਆਨ ਦੇਵੇਗੀ, ਇਸ ਦਾ ਜਵਾਬ ਲੱਭਣਾ ਹੋਰ ਵੀ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਹੈ।