ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ "ਕੈਪ-ਐਂਡ-ਟ੍ਰੇਡ" ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸਸਤਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ।

 

ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਯੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਰੋਹਿਨੀ ਪਾਂਡੇ ਅਤੇ ਨਿਕੋਲਸ ਰਿਆਨ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਵਾਰਵਿਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਸੂਰਤ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇਸ ਬਾਜ਼ਾਰ-ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ।

 

ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਸਿਸਟਮ ਹੈ, ਜੋ ਹਵਾ ਵਿੱਚ "ਕਣਾਂ ਦੇ ਪਦਾਰਥ" ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਹ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।

 

ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਸੂਰਤ ਦੇ 317 ਕੋਲਾ ਜਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮਾਨੀਟਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕ "ਕੈਪ-ਐਂਡ-ਟ੍ਰੇਡ" ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਆਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕੰਪਨੀਆਂ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਤੋਂ "ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪਰਮਿਟ" ਖਰੀਦ ਅਤੇ ਵੇਚ ਸਕਦੀਆਂ ਸਨ।

 

ਖੋਜ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਹੋਰ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਨਾਲੋਂ 20-30% ਘੱਟ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਛੱਡਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਖਰਚੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਔਸਤਨ 11% ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ।

 

ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਵੇਂ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਘੱਟ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਮਾਰਕੀਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਵਾਇਤੀ ਨਿਯਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਬਿਹਤਰ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।

 

ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਜਰਾਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਹੋਰ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। à¨¹à©à¨£ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ 'ਤੇ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਕਾਰਬਨ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

 

ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਡਲ ਹੋਰ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।