ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਰੂ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਰਵੀਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਵਰਲਡ ਹੈਪੀਨੈਸ ਰਿਪੋਰਟ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ 118ਵੇਂ ਰੈਂਕਿੰਗ ਉੱਤੇ ਅਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਸਲ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਨੂੰ ਸਹੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਦਾਹਰਨ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਝੁੱਗੀਆਂ-ਝੌਂਪੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੋਕ ਖੁਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਨੇੜਤਾ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਰੀਬ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਮੀਰ ਲੋਕ ਅਜਿਹਾ ਘੱਟ ਕਰਦੇ ਹਨ।

20 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਜੋ ਵਿਖਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਦੀ ਕਾਰਜਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਖੁਦ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਹਿਯੋਗ, ਸਿਹਤ, ਆਜ਼ਾਦੀ, ਉਦਾਰਤਾ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਅਤੇ ਜੀਡੀਪੀ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਪਦੰਡਾਂ 'ਤੇ 147 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਾਲ ਫਿਨਲੈਂਡ ਲਗਾਤਾਰ ਅੱਠਵੀਂ ਵਾਰ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਰਿਹਾ, ਜਦਕਿ ਡੈਨਮਾਰਕ, ਆਈਸਲੈਂਡ, ਸਵੀਡਨ ਅਤੇ ਨੀਦਰਲੈਂਡ ਚੋਟੀ ਦੇ 5 'ਚ ਰਹੇ। ਭਾਰਤ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 126ਵੇਂ ਸਥਾਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸੁਧਰਿਆ ਹੈ ਪਰ ਰੈਂਕਿੰਗ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਫੀ ਪਿੱਛੇ ਹੈ।

ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਕੋਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦਰਜਾ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਹ ਮਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਢਾਂਚੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਉਚਿਤ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸੁਆਗਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਂਗ ਖੜੇ ਹੋਣਾ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕਮਾਲ ਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਹਨ ਅਤੇ ਇਹੀ ਅਸਲ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੀ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਖੁਸ਼ੀ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਮੁੰਬਈ, ਦਿੱਲੀ ਜਾਂ ਲਖਨਊ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਮਾਪਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਪੇਂਡੂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਰਵੀਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਹੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਯਕੀਨੀ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮਨ ਸ਼ਾਂਤ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਖੁਸ਼ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ। ਤਣਾਅਗ੍ਰਸਤ ਵਿਅਕਤੀ ਕਦੇ ਵੀ ਅਸਲੀ ਖੁਸ਼ੀ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁੱਖ ਲਈ ਸਿਮਰਨ ਅਤੇ ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਦੱਸਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਲੋਕ ਇਕੱਲੇਪਣ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਰੈਂਕਿੰਗ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੈਕਸੀਕੋ ਨੂੰ ਦਸਵਾਂ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਨੌਵੇਂ ਜਾਂ ਅੱਠਵੇਂ, ਸ਼ਾਇਦ ਪੰਜਵੇਂ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਕੈਂਡੇਨੇਵੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਆਧਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵੱਖਰੀ ਹੈ।

ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਭੂਟਾਨ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਭੂਟਾਨ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਫੈਸਲੇ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ, ਸਗੋਂ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣਾਤਮਕ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਇਕੱਲਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਸ਼ਾਂਤੀ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।