nuclear weapons / pexels

ਇਤਿਹਾਸਕ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਟੈਸਟ ਦੀ 80ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਸੈਨੇਟਰ ਐਡਵਰਡ ਜੇ. ਮਾਰਕੀ (Edward J. Markey, D-MA) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨੇਟਰਾਂ ਦੇ ਇਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਇਕ ਸੈਨੇਟ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਮੋੜਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਯਤਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਧਮਕੀਆਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸੰਭਾਵਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਨਤੀਜੇ ਲਿਆ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ (S. Res. 323), ਹਾਊਸ ਰੈਜ਼ੋਲੀਊਸ਼ਨ 317 ਦਾ ਸੈਨੇਟ ਕੰਪੈਨੀਅਨ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਰਿਪ੍ਰੀਜ਼ੈਂਟੇਟਿਵ ਜਿਮ ਮੈਕਗਵਰਨ (Jim McGovern, D-MA) ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਹੌਂਸਲੇਵਾਲੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣ—ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਾਈ ਜਾਵੇ, ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ, ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਹਮਲੇ ਦੀ ਇੱਕਤਰਫਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾਈ ਜਾਵੇ, ਨਵੇਂ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਹਥਿਆਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ, ਅਤੇ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਟੈਸਟਿੰਗ ‘ਤੇ ਗਲੋਬਲ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ।

ਸੈਨੇਟਰ ਮਾਰਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੈਨੇਟਰ ਜੈੱਫ ਮਰਕਲੇ (Jeff Merkley) (ਡੀ-ਓਆਰ), ਪੀਟਰ ਵੈਲਚ (Peter Welch) (ਡੀ-ਵੀਟੀ), ਬਰਨੀ ਸੈਂਡਰਸ (Bernie Sanders) (ਆਈ-ਵੀਟੀ), ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ ਵੈਨ ਹੋਲੇਨ (Chris Van Hollen) (ਡੀ-ਐਮਡੀ) ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 16 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਉਹੀ ਦਿਨ ਹੈ ਜਦੋਂ 1945 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਨਿਊ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਧਮਾਕਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਸੈਨੇਟਰ ਮਾਰਕੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਟ੍ਰਿਨਿਟੀ ਟੈਸਟ ਤੋਂ 80 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਖਤਰੇ ਘਟਾਉਣ ਵੱਲ ਕਾਫ਼ੀ ਅੱਗੇ ਵਧੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰਨਾ ਬਾਕੀ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ—ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਿਊ ਸਟਾਰਟ ਟਰੀਟੀ (New START Treaty) ਦੀ ਮਿਆਦ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ। ਜੇ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਤਾਂ ਇਕ ਨਵੀਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।"

ਸੈਨੇਟਰ ਵੇਲਚ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਫੈਲਾਅ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪੱਖੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹੱਟ ਸਕਦੇ। ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨਿਊਕਲੀਅਰ-ਮੁਕਤ ਸੰਸਾਰ ਵੱਲ ਸਾਡੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰਦਾ ਹੈ।”

ਸੈਨੇਟਰ ਵੈਨ ਹੌਲਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਯੁੱਧ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਨਿਊ ਸਟਾਰਟ (New START Treaty) ਵਰਗੀਆਂ ਟਰੀਟੀਆਂ 'ਤੇ ਚੱਲਦੇ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।"

1992 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਟੈਸਟਿੰਗ ਨੂੰ ਰੋਕ ਚੁੱਕਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 12,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਹਥਿਆਰ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 5,000 ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਕੋਲ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਨ ਸੁਧਾਰ, ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣਾਂ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਲਈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਿਆਂਪੂਰਨ ਆਰਥਿਕ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਵੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਬਾਏ-ਕੈਮਰਲ ਪਹਿਲਕਦਮੀ (bicameral initiative) ਨੂੰ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਵੈਪਨਜ਼ ਐਂਡ ਆਰਮਜ਼ ਕੰਟਰੋਲ ਵਰਕਿੰਗ ਗਰੁੱਪ (Nuclear Weapons and Arms Control Working Group) ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਸਹਿ-ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਸੈਨੇਟਰ ਮਾਰਕੀ ਅਤੇ ਮਰਕਲੇ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਜੌਨ ਗਾਰਾਮੇਂਡੀ (John Garamendi) (ਡੀ-ਸੀਏ) ਅਤੇ ਡੌਨ ਬੇਅਰ (Don Beyer) (ਡੀ-ਵੀਏ) ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਊਸ ਰੈਜ਼ੋਲੀਊਸ਼ਨ ਨੂੰ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕਸ ਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਮਿਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਿਪ੍ਰੀਜ਼ੈਂਟੇਟਿਵ ਸ਼੍ਰੀ ਥਾਨੇਦਾਰ (Shri Thanedar), ਪ੍ਰਮੀਲਾ ਜੈਪਾਲ (Pramila Jayapal), ਰਸ਼ੀਦਾ ਤਲੈਬ (Rashida Tlaib), ਅਤੇ ਜ਼ੋਈ ਲੋਫਗ੍ਰੇਨ (Zoe Lofgren) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁਨੀਆ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਯੁੱਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ 80 ਸਾਲ ਮਨਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਥੇ ਹੀ ਇਹ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ: ਵਿਸ਼ਵ ਸ਼ਾਂਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਟਨ ਉੱਤੇ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।