ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਝਾਰਖੰਡ ਅਤੇ ਮੇਘਾਲਿਆ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ / WHEELS Global Foundation

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਚ ਬਾਲ ਮੌਤ ਦਰ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਸਿਹਤ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵੱਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ (NFHS-5, 2019-2020) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ 36 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬੱਚੇ ਅਵਿਕਸਿਤ, 33 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੱਟ ਵਜ਼ਨ ਅਤੇ 17 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕਮਜੋਰ ਹਨ। ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੀ ਦਰ ਸਿਰਫ 55.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੇ ਸਹੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਦੀ ਗੰਭੀਰ ਘਾਟ ਹੈ। 

 

ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਬੱਚੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਉਪਲਬਧ ਦੁੱਧ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਦਾ ਲਗਭਗ 28 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਉਦੋਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਵ੍ਹੀਲਜ਼ ਗਲੋਬਲ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ IIT ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਲੇਟਫਾਰਮ, ਨੇ ਨਵਜੰਮੇ ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸਿਹਤ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਮਿਸ਼ਨ, ਜਨ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਭਾਈਵਾਲੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਸਮਰਥਿਤ ਰਣਨੀਤਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ, ਗ੍ਰਾਮੀਣ ਭਾਰਤ ਸਪੋਰਟਿੰਗ ਟਰੱਸਟ (RIST) ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ, ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੇਂਡੂ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਹੱਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਭਾਵ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਬਾਲ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾ. ਰੂਪਲ ਦਲਾਲ ਦੇ ਮੂਲ ਖੋਜ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਕੰਮ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਡਾ: ਦਲਾਲ ਨੇ ਝੁੱਗੀ-ਝੌਂਪੜੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੀਆਂ ਮਾੜੀਆਂ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਸੀ।

ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਹੈਲਥ ਸਪੋਕਨ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲਸ (HST) ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਕੰਨਨ ਮੌਦਗੱਲਿਆ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ IIT ਬੰਬੇ ਦੀ ਟੀਮ ਦੇ ਮੋਢੀ ਕੰਮ 'ਤੇ ਵੀ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਹਿਯੋਗ ਫਰੰਟਲਾਈਨ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹੈਲਥ ਵਰਕਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਂਗਣਵਾੜੀ ਵਰਕਰਾਂ (AWW) ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਹੈਲਥ ਅਫਸਰਾਂ (CHO) ਲਈ 'ਬ੍ਰੈਸਟਫੀਡਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ' ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਸਮਾਂ ਕੁਸ਼ਲ ਰਾਸ਼ਟਰਵਿਆਪੀ ਸਕੇਲਿੰਗ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਖਲਾਈ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਔਫਲਾਈਨ ਜਾਂ ਔਨਲਾਈਨ 10-ਮਿੰਟ ਦੇ ਸਵੈ-ਸਿਖਲਾਈ ਮਾਡਿਊਲਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਈ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ  ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸਹੀ ਤਕਨੀਕਾਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਐਚਐਸਟੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 102 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਵਿਦਿਅਕ ਸਰੋਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਵਾਂ, ਨਵਜੰਮੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਦੇ ਸਹੀ ਭੋਜਨ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਕਲਾਸਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਟਿਊਟੋਰਿਅਲ (ਕਲਾਸਾਂ) ਦਾ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਵਿਭਿੰਨ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹੋਏ। ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਵਾਂ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ, ਛਾਤੀ ਦਾ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਣਾ, ਪੂਰਕ ਪੋਸ਼ਣ, ਆਮ ਪੋਸ਼ਣ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ, ਪਕਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਨਵਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ 'ਤੇ ਵੀਡੀਓ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਹਿਲ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ 7 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਝਾਰਖੰਡ ਅਤੇ ਮੇਘਾਲਿਆ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵ੍ਹੀਲਜ਼ ਗਲੋਬਲ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ, PanIIT ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ-ਸਮਰਥਿਤ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ 29 ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਕੇਲ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ ਕਿ ਹਰ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲੇ।

ਵ੍ਹੀਲਜ਼ ਆਪਣੇ ਪੈਨ IIT ਅਲੂਮਨੀ ਨੈਟਵਰਕ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਨੇਤਾਵਾਂ, CSR ਸੰਸਥਾਵਾਂ, IAS ਅਫਸਰਾਂ, NGO ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਾਉਣ, ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ 2030 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ 'ਪੇਂਡੂ-ਸ਼ਹਿਰੀ' ਆਬਾਦੀ ਦੇ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ (ਅਰਥਾਤ 180 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ) ਦੇ 2047 ਤੱਕ ਇੱਕ ਵਿਕਸਤ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਬਣਨ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ। ਹੈ।

ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਇਸ ਵੱਡੇ ਪਛੜੇ ਵਰਗ ਨੂੰ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਵ੍ਹੀਲਜ਼ ਦੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ 'ਤੇ ਜਾਓ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਵੀ ਵ੍ਹੀਲਜ਼ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕੋ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਸਕੋ।

(ਲੇਖਕ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਮੈਨੇਜਰ, ਵ੍ਹੀਲਜ਼ ਗਲੋਬਲ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਹੈ)