ਪ੍ਰਤੀਕ ਤਸਵੀਰ / Pexels

ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਭਾਰਤੀ ਹੁਣ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੈਸਾ ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਭੇਜ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਮਰੀਕਾ ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਰੈਮਿਟੈਂਸ ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਪੈਸੇ ਨੂੰ ਰੈਮਿਟੈਂਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਭੇਜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੈਸਾ ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਸਾਲ 2022 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੁੱਲ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਰੈਮਿਟੈਂਸ ਮਿਲਿਆ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਰਿਹਾ।

ਅਮਰੀਕਾ ਬਣਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ 
ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਮਰੀਕਾ ਹੁਣ 27.7% ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਏਈ (19.2%), ਯੂਕੇ (10.8%) ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ (6.6%) ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੈਸੇ ਹੁਣ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਮਾਹਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਪੰਜਾਬ-ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਉੱਭਰ ਰਹੇ ਸੂਬੇ
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਰਾਜ-ਵਾਰ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਜੇ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੈਮਿਟੈਂਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਰਾਜ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਹਿੱਸਾ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੇਰਲ ਨੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਵਾਪਸੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਹੁਨਰਮੰਦ ਕਾਮਿਆਂ ਕਾਰਨ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਕਿ 54.8% ਰੈਮਿਟੈਂਸ ਅਜੇ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਰੁਪਿਆ ਡਰਾਇੰਗ ਅਰੇਂਜਮੈਂਟ ਰਾਹੀਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਫਿਨਟੈਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਨੂੰ ਤੇਜ਼, ਸਸਤਾ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ।
    
ਭਾਰਤ ਕੋਲ ਇਸ ਵੇਲੇ 677.8 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ, ਜੋ 11 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਆਯਾਤ ਅਤੇ 93% ਬਾਹਰੀ ਕਰਜ਼ੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ 'ਬਫਰ' ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੁਣ ਪੈਸੇ ਭੇਜਣ ਨੂੰ ਮਾਤਰਾ ਤੋਂ ਮੁੱਲ ਵੱਲ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।