ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਅਨੁਸੂਚੀ ਹੇਠ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ / fb @Sonam Wangchuk

ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਹਿਰਾਨੀ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ 'ਚ ਬਣੀ ਸੁਪਰਹਿੱਟ ਫਿਲਮ 3 ਇਡੀਅਟਸ 'ਚ ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਦਾ ਕਿਰਦਾਰ 'ਫੁਨਸੁਕ ਵਾਂਗਡੂ' ਕਾਫੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ।

ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ 6 ਮਾਰਚ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ 'ਤੇ ਸਨ। ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ 21 ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਵਰਤ ਖ਼ਤਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਵਰਤ ਤੋੜਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਛੋਟੀਆਂ ਬੱਚੀਆਂ ਨੇ ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਜੂਸ ਪਿਆਇਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਧਰਨੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ’ਤੇ ਪੁੱਜੇ ਅਤੇ ਮੰਗਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਾਅਰੇਬਾਜ਼ੀ ਕੀਤੀ।

 

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਅਨੁਸੂਚੀ ਹੇਠ ਲਿਆਉਣਾ ਹੈ। ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਨੇ 4 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੋਨਮ ਨੇ ਜ਼ੀਰੋ ਡਿਗਰੀ ਤਾਪਮਾਨ 'ਚ ਆਪਣਾ 'ਕਲਾਈਮੇਟ ਫਾਸਟ' ਕੀਤਾ। ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਨਮਕ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ।

ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਹੋਰ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਬਾਹਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ‘ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤ’ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇੱਕ ਬਾਰਡਰ ਮਾਰਚ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। 24 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਕਾਰਗਿਲ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਅਲਾਇੰਸ ਨੇ ਵੀ ਸੋਨਮ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।

ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਪੂਰਨ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ, ਲੇਹ ਅਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਲਈ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਸੰਸਦੀ ਸੀਟ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਛੇਵੀਂ ਅਨੁਸੂਚੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। 

ਜਿਵੇਂ ਹੀ 2019 ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਧਾਰਾ 370 ਹਟਾਈ ਗਈ, ਦੋਵਾਂ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਕੇਂਦਰ ਨੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। 

 

ਵਾਂਗਚੁਕ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੀ ਸੱਤਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਦਿੱਲੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਨਅਤਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨਾਲ ਛੇੜਛਾੜ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵੱਲ ਵੀ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

 

ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਲੇਹ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ 21 ਦਿਨਾਂ ਵਰਤ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ à¨•à¨¿à¨¹à¨¾ ਕਿ ਹੁਣ ਔਰਤਾਂ ਵਰਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਗੀਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਮਰਨ ਵਰਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੋਣ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਹੇਗਾ।

 

ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਛੇਵੀਂ ਅਨੁਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅੰਦੋਲਨ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ 21 ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਵਰਤ ਰੱਖਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਿਆ।

ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਰਗਿਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਾਰਗਿਲ ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਅਲਾਇੰਸ ਵੱਲੋਂ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਥੇ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ ਮਰਨ ਵਰਤ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਬੋਧੀ, ਮੁਸਲਿਮ (ਸ਼ੀਆ, ਸੁੰਨੀ) ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਲੇਹ 'ਚ ਵਰਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਅਤੇ ਸਾਊਥ ਫਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਦੇ ਦਿੱਗਜ ਅਭਿਨੇਤਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਰਾਜ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਲੇਹ ਪਹੁੰਚੇ। ਇੱਥੇ ਉਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰੇਮੀ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਦੋਲਨਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੇ ਜੋ ਪੂਰਨ ਰਾਜ ਦਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੰਗਾਂ ਲਈ ਮਰਨ ਵਰਤ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। 

 

ਅਭਿਨੇਤਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ ਆਪਣੇ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਲੜ ਰਹੇ ਹਨ।
 

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਰਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅੰਦੋਲਨ ਸਿਰਫ ਲੱਦਾਖ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਿਰਫ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਲਈ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਤ ਲਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਥੇ ਪਾਣੀ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੋਮਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਵਿੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮੁੱਚੀ ਜਨਤਾ ਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਕੁਝ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਫਾਇਦਾ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।

ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 350 ਲੋਕ ਮਨਫੀ 10 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤਾਪਮਾਨ 'ਚ ਵੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਹੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸੌਂ ਗਏ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੋਕ ਪੁੱਜੇ। ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਇਮਾਨਦਾਰ, ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸੂਝਵਾਨ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਛੋਟੀ ਨਜ਼ਰ ਵਾਲੇ ਚਰਿੱਤਰਹੀਣ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੀ।

ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਕੀਤੀ ਅਪੀਲ, ਕਿਹਾ- ਕੇਂਦਰ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਕਰੇ। ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਭਾਜਪਾ ਦੇ ਚੋਣ ਮੈਨੀਫੈਸਟੋ ਵਿੱਚ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। 

 

ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੋਦੀ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਭਗਤ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ 'ਤੇ ਚੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਲੱਦਾਖ ਦੇ 3 ਲੱਖ ਨਿਵਾਸੀਆਂ 'ਚੋਂ ਲਗਭਗ 60,000 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭੁੱਖ ਹੜਤਾਲ 'ਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣਾ ਦਰਦ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕੋਈ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, 'ਅਸੀਂ ਲੱਦਾਖ ਵਿਚ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਵਾਲੇ ਵਿਲੱਖਣ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਬਾਇਲੀ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਾਡੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਚੇਤਨਾ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਾਉਣ ਅਤੇ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ।'