ભારતીય મૂળના સર્જન ડૉ. ઇન્દરબીર ગિલ / Courtesy Photo

ઓર્ગન ટ્રાન્સપ્લાન્ટ સર્જરીમાં એક ઐતિહાસિક સફળતા હાંસલ કરતાં, ભારતીય મૂળના યુરોલોજિસ્ટ અને રોબોટિક સર્જરીના અગ્રણી ડૉ. ઇન્દરબીર સિંહ ગિલે આ મહિનાની શરૂઆતમાં UCLAના રોનાલ્ડ રીગન મેડિકલ સેન્ટર ખાતે વિશ્વની પ્રથમ માનવ મૂત્રાશય ટ્રાન્સપ્લાન્ટમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી.

4 મેના રોજ પૂર્ણ થયેલી આ આઠ કલાકની શસ્ત્રક્રિયામાં 41 વર્ષીય ઓસ્કાર લેરેનઝાર, જે ચાર બાળકોના પિતા છે અને જેમણે કેન્સર અને અંતિમ તબક્કાના રોગને કારણે તેમનું મોટા ભાગનું મૂત્રાશય અને બંને કિડની ગુમાવી હતી, તેમનામાં મૂત્રાશય અને કિડની બંનેનું ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરવામાં આવ્યું.

ડૉ. ગિલ, જેમણે 1989માં ભારતમાં તેમનું પ્રારંભિક તબીબી તાલીમ અને જનરલ સર્જરી રેસિડેન્સી પૂર્ણ કર્યા બાદ અમેરિકા સ્થળાંતર કર્યું હતું, તેમણે UCLAના ડૉ. નિમા નાસિરીની સાથે આ પ્રક્રિયાનું નેતૃત્વ કર્યું. ડૉ. ગિલ હાલમાં લોસ એન્જેલસમાં સ્થિત છે અને USC ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ યુરોલોજીના સ્થાપક એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર છે. તેઓ દાયકાઓથી ન્યૂનતમ આક્રમક શસ્ત્રક્રિયામાં અગ્રણી રહ્યા છે. 2017માં, તેમણે મુંબઈના સર એચ. એન. રિલાયન્સ ફાઉન્ડેશન હોસ્પિટલ અને રિસર્ચ સેન્ટર ખાતે ભારતનું પ્રથમ રોબોટિક કિડની ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરનારી ટીમનું નેતૃત્વ કર્યું હતું.

આ ઐતિહાસિક શસ્ત્રક્રિયા ડૉ. ગિલ અને ડૉ. નાસિરી વચ્ચેના વર્ષોના સહયોગી સંશોધન અને ક્લિનિકલ ટ્રાયલ્સનું પરિણામ હતી. “મૂત્રાશય ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો આ પ્રથમ પ્રયાસ ચાર વર્ષથી વધુ સમયથી ચાલી રહ્યો છે,” ડૉ. નાસિરીએ UCLAને જણાવ્યું. “યોગ્ય રીતે પસંદ કરાયેલા દર્દી માટે, આ એક નવો સંભવિત વિકલ્પ આપી શકે તે ઉત્તેજનાજનક છે.”

UCLA અનુસાર, ટ્રાન્સપ્લાન્ટ ચરણબદ્ધ રીતે હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું. સર્જનોએ પહેલા દાતાની કિડનીનું રોપણ કર્યું, ત્યારબાદ દાતાનું મૂત્રાશય રોપવામાં આવ્યું, જેમાં ટીમે અનેક પ્રયોગાત્મક શસ્ત્રક્રિયાઓ દ્વારા વિકસાવેલી તકનીકનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો. ત્યારબાદ નવી રોપાયેલી કિડનીને મૂત્રાશય સાથે જોડવામાં આવી.

“કિડનીએ તરત જ મોટા પ્રમાણમાં પેશાબ ઉત્પન્ન કર્યો, અને દર્દીની કિડનીની કાર્યક્ષમતામાં તાત્કાલિક સુધારો થયો,” ડૉ. નાસિરીએ UCLAને જણાવ્યું. “શસ્ત્રક્રિયા બાદ ડાયાલિસિસની જરૂર પડી ન હતી, અને પેશાબ નવા મૂત્રાશયમાં યોગ્ય રીતે વહી ગયો.”

લેરેનઝાર, જે સાત વર્ષથી ડાયાલિસિસ પર હતા, તેઓ કેન્સરયુક્ત પેશીઓ દૂર કરવા માટે શસ્ત્રક્રિયાઓને કારણે કાર્યરત કિડની અથવા યોગ્ય મૂત્રવ્યવસ્થા વિના જીવતા હતા.

મૂત્રાશય ટ્રાન્સપ્લાન્ટ અત્યાર સુધી માનવોમાં સફળતાપૂર્વક કરવામાં આવ્યું ન હતું, મુખ્યત્વે તેની તકનીકી જટિલતાઓને કારણે. “પેલ્વિક વિસ્તારની જટિલ રક્તવાહિની રચના અને પ્રક્રિયાની તકનીકી જટિલતા” મુખ્ય અવરોધો રહી છે, UCLAએ સમજાવ્યું.

આ પડકારોને દૂર કરવા માટે, ડૉ. ગિલ અને ડૉ. નાસિરીએ USCના કેક મેડિકલ સેન્ટર ખાતે વ્યાપક પ્રયોગાત્મક શસ્ત્રક્રિયાઓ હાથ ધરી, જેમાં પ્રથમ રોબોટિક અને નોન-રોબોટિક મૂત્રાશય પુનઃપ્રાપ્તિ અને ટ્રાન્સપ્લાન્ટ પ્રક્રિયાઓનો સમાવેશ થાય છે. આ પ્રયોગોએ ટીમને વાસ્તવિક ટ્રાન્સપ્લાન્ટ માટે જરૂરી તકનીકોને સુધારવામાં મદદ કરી.

પરંપરાગત સારવારથી વિપરીત, જેમાં આંતરડાના ભાગોનો ઉપયોગ કરીને બદલી મૂત્રાશય અથવા મૂત્રમાર્ગ બનાવવામાં આવે છે, ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરેલું મૂત્રાશય સંભવિત રીતે વધુ સ્વાભાવિક મૂત્ર કાર્ય પ્રદાન કરી શકે છે અને ઓછી જટિલતાઓ સાથે. “બીજી તરફ, મૂત્રાશય ટ્રાન્સપ્લાન્ટ વધુ સામાન્ય મૂત્ર સંગ્રહસ્થાન પ્રદાન કરે છે અને આંતરડાના ઉપયોગથી સંબંધિત કેટલીક ટૂંકા અને લાંબા ગાળાની સમસ્યાઓને ટાળી શકે છે,” ડૉ. નાસિરીએ UCLAને જણાવ્યું.

જોકે પ્રારંભિક પરિણામો આશાસ્પદ છે, UCLAએ ચેતવણી આપી છે કે લાંબા ગાળાના પરિણામો હજુ અનિશ્ચિત છે. ડોકટરો મૂત્રાશયની કાર્યક્ષમતા અને અંગના અસ્વીકારને રોકવા માટે જરૂરી ઇમ્યુનોસપ્રેસનના સ્તરનું નિરીક્ષણ કરવાનું ચાલુ રાખશે. હાલમાં, લેરેનઝારની સ્થિતિ સ્થિર છે.

આ શસ્ત્રક્રિયા ડૉ. નાસિરી અને ડૉ. ગિલ દ્વારા ડિઝાઇન કરાયેલા UCLA ક્લિનિકલ ટ્રાયલ હેઠળ હાથ ધરવામાં આવી હતી. તેઓ આશા રાખે છે કે આ ભવિષ્યમાં વધુ મૂત્રાશય ટ્રાન્સપ્લાન્ટનો માર્ગ મોકળો કરશે.