Laser Instruments / Google

ચંદ્રયાન-3નું લેન્ડર હજુ પણ મદદરૂપ

ચંદ્રયાન-3નું વિક્રમ લેન્ડર હજુ સંપૂર્ણ રીતે નિષ્ફળ થયું નથી. તે હવે સમગ્ર વિશ્વમાં મૂન મિશન માટે મદદરૂપ બન્યું છે. હકીકતમાં, તેના પર સ્થાપિત લેસર રેટ્રોરેફ્લેક્ટર એરે (LRA) ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર સ્થાન માર્કર તરીકે કામ કરે છે. ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ઇસરો)એ શુક્રવારે (19 જાન્યુઆરી) આ માહિતી આપી હતી.

ચંદ્રયાન-3 14 જુલાઈ 2023ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તેના ત્રણ ભાગ હતા- પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ, લેન્ડર વિક્રમ અને રોવર પ્રજ્ઞાન. પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવ્યું હતું. લેન્ડર અને રોવર 23 ઓગસ્ટે ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવ પર ઉતર્યા હતા.

નાસાના મિશનને સંકેત મળ્યા હતા.

અમેરિકન સ્પેસ એજન્સી NASAના Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO)એ 12 ડિસેમ્બર 2023ના રોજ વિક્રમ લેન્ડરના LRA દ્વારા પ્રતિબિંબિત સિગ્નલો પકડ્યા. LROએ તેનો ઉપયોગ કરીને જ લેસર રેન્જ હાંસલ કરી. આ અવલોકન ચંદ્ર રાત્રિ દરમિયાન થયું હતું, જ્યારે LRO ચંદ્રયાન-3 તરફ આગળ વધી રહ્યું હતું.

હકીકતમાં, 14 જુલાઈના રોજ લોન્ચિંગ પહેલા જ, નાસાનું LRO ચંદ્રયાન-3 પર વિક્રમ લેન્ડર પર સ્થાપિત કરવામાં આવ્યું હતું. 20 ગ્રામ વજન ધરાવતું, આ લેસર રેટ્રોરેફ્લેક્ટર એરે ગોળાર્ધ જેવું છે. તેમાં 8 ખૂણા છે. આ એરે વિવિધ દિશાઓમાંથી કોઈપણ પરિભ્રમણ કરતા અવકાશયાનને લેસર દ્વારા સંકેતો મોકલે છે.

જો કે, જ્યારથી ચંદ્રને શોધવાનું મિશન શરૂ થયું છે, ત્યારથી ઘણા LRAs ચંદ્ર પર તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. ચંદ્રયાન-3 પર સ્થાપિત LRA લઘુચિત્ર સંસ્કરણ છે. જે હાલમાં દક્ષિણ ધ્રુવ નજીક ઉપલબ્ધ એકમાત્ર LRA છે.

LRA થી શું ફાયદો થશે...

ISROનું કહેવું છે કે ચંદ્રયાન-3ના વિક્રમ લેન્ડર પર નાસાનું LRA લાંબા સમય સુધી ચંદ્રની સપાટી પર જીઓડેટિક સ્ટેશન અને લોકેટર તરીકે કામ કરશે. તેનાથી વર્તમાન અને ભવિષ્યના ચંદ્ર મિશનને ફાયદો થશે.

LRA દ્વારા મોકલવામાં આવેલા માપન માત્ર અવકાશયાનના ચોક્કસ નિર્ધારણમાં જ મદદ કરશે નહીં, પરંતુ ચંદ્રની ગતિ, આંતરિક માળખું અને ગુરુત્વાકર્ષણના તફાવતો વિશે પ્રાપ્ત માહિતીને વધુ સારી રીતે સમજવામાં પણ મદદ કરશે.