Satish Dhavan Space station ISRO / Google

ISRO àª 2024ના પહેલા દિવસે àª‡àª¤àª¿àª¹àª¾àª¸ રચી દીધો

ભારતીય અવકાશ અનુસંધાન સંગઠન (ISRO)એ 2024ના પહેલા દિવસે એટલે કે 1 જાન્યુઆરીએ ઇતિહાસ રચી દીધો છે. આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટામાં આવેલા સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી સવારે 9.10 કલાકે પ્રથમ બ્લેક હોલ મિશનને સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે. ભારતનું આ પ્રથમ પોલેરીમીટર મિશન છે. માત્ર 21 મિનિટમાં અંતરિક્ષમાં 650 કિમીની ઉંચાઈ પર સેટેલાઇટ પહોંચ્યું હતું. આ પહેલાં નાસાએ 2021માં ઇમેજિંગ એક્સ-રે પોલેરીમેટ્રી એક્સપ્લોરર (IXPE) લોન્ચ કર્યું હતું. આ મિશન પછી આ વિશ્વમાં આ પ્રકારનું બીજું મિશન છે. 

ભારતનું પ્રથમ સમર્પિત ધ્રુવીયમેટ્રી એક્સપોઝેટ (XPoSat) મિશન

સુપરનોવા વિસ્ફોટ જેવા બ્રહ્માંડના વણઉકેલાયેલા રહસ્યોને બહાર કાઢવામાં આ મિશન મદદરૂપ થશે. આ મિશનનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય પ્રકાશ અને ઊર્જાના સ્ત્રોતોને ઉકેલવાનો છે. આ ઉપગ્રહને પૃથ્વીથી 650 કિમીની નીચી ભ્રમણકક્ષામાં સ્થાપિત કરવામાં આવશે. આ સેટેલાઇટ લગભગ 5 વર્ષ સુધી કામ કરશે. ભારતનું પ્રથમ સમર્પિત ધ્રુવીયમેટ્રી એક્સપોઝેટ (XPoSat) મિશન છે. આ મિશનનો ઉદેશ્ય બ્લેક હોલ, ન્યુટ્રોન સ્ટાર્સ, સક્રિય ગેલેક્ટીક ન્યુક્લી, પલ્સર અને નેબ્યુલા સહીત અનેક ખગોળશાસ્ત્રીય ઘટનાઓમાંથી ઉત્સર્જન પદ્ધતિઓનો અભ્યાસ કરવાનો છે. ISROએ જણાવ્યું હતું કે XPoSatનો એક્સ-રે સ્ત્રોતોના ધ્રુવીકરણને શોધવાનો છે, જે એક્સ-રે ખગોળશાસ્ત્રમાં એક નવું પરિમાણ રજૂ કરે છે.

આ એક્સપોઝેટમાં બે સાધનો છે. એક્સ-રેમાં પ્રથમ પોલેરીમીટર સાધન એટલે કે પોલીએક્સ છે જે રમણ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું છે. એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોસ્કોપી અને ટાઇમિંગ એટલે કે EXPECT એ બીજું સાધન હોય જે યુઆર રાવ સેટેલાઇટ સેન્ટર, બેંગલુરુમાં બનાવવામાં આવ્યું છે. એક્સ-રે ધ્રુવીકરણ જાણવાનું મહત્ત્વ સમગ્ર વિશ્વમાં વધ્યું છે. આ બ્લેક હોલ, ન્યુટ્રોન સ્ટાર્સ, આકાશગંગાના કેન્દ્રમાં રહેલા ન્યુક્લિયસ વગેરે જેવા પદાર્થો અથવા બંધારણોને સમજવામાં મદદ કરે છે