ભારતીય ડાયસ્પોરા રેમિટન્સની બાબતમાં વિશ્વમાં મોખરે છે. / સૌજન્ય સોશિયલ મીડિયા

રેમિટન્સ એટલે....

વિદેશમાં રહેતા ભારતીયો માટે તેમના દેશમાં પૈસા મોકલવા અંગે કોઈ જવાબ નથી. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, રેમિટન્સ એટલે કે વિદેશમાંથી પોતાના દેશમાં મોકલવામાં આવતી રકમના સંદર્ભમાં, તે વિશ્વના અન્ય તમામ દેશોમાં ટોચ પર છે. વિશ્વ બેંકના તાજેતરના અહેવાલમાં આ માહિતી સામે આવી છે.

સ્થળાંતર અને વિકાસના મુદ્દાઓ પર વિશ્વ બેંકના આ અહેવાલ અનુસાર, વર્ષ 2023 માં, સ્થળાંતર કરનારાઓ લગભગ 125 બિલિયન ડોલરની આશ્ચર્યજનક રકમ ભારતને મોકલશે. 2023માં ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોમાં કુલ રેમિટન્સ અંદાજે 669 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે. આમાં ભારતનો હિસ્સો 125 બિલિયન ડોલર હતો, જે ગયા વર્ષ કરતાં 111.22 બિલિયન ડોલરથી વધુ છે. આ રીતે, 2023માં દક્ષિણ એશિયન રેમિટન્સમાં ભારતનું યોગદાન વધીને 66% થઈ ગયું, જે 2022માં 63% હતું.

અમેરિકા, યુનાઇટેડ કિંગડમ અને સિંગાપોર રેમિટન્સમાં સૌથી વધુ યોગદાન આપનારા મુખ્ય દેશો હતા. રેમિટન્સમાં આ ત્રણ દેશોનું સામૂહિક યોગદાન લગભગ 36% હતું. આ ઉપરાંત, ગલ્ફ કોઓપરેશન કાઉન્સિલ (GCC) દેશો, ખાસ કરીને સંયુક્ત આરબ અમીરાતે પણ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી અને 18% રેમિટન્સ ભારતમાં મોકલ્યા હતા. 2020-21 માટે આરબીઆઈ દ્વારા અધિકૃત ડીલર બેંકો દ્વારા કરવામાં આવેલા સર્વે મુજબ ઓસ્ટ્રેલિયા 0.7% પર હતું.

રેમિટન્સમાં આ વધારામાં ભારત સરકારની ઘણી પહેલોએ નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે. આમાં, સિંગાપોરની પેમેન્ટ સિસ્ટમ સાથે ભારતના UPIનું એકીકરણ અને ભારત અને UAE વચ્ચે સ્થાનિક કરન્સીમાં વ્યવહારો મુખ્ય હતા. આકર્ષક બિન-રહેણાંક થાપણ યોજનાઓએ પણ ભારતની વિદેશી હૂંડિયામણની પહોંચમાં ભૂમિકા ભજવી હતી.

જો કે, વર્લ્ડ બેંકના રિપોર્ટમાં વર્ષ 2024માં સંભવિત જોખમો વિશે પણ ચેતવણી આપવામાં આવી છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વૈશ્વિક ફુગાવો અને સંકુચિત વૃદ્ધિની સંભાવનાઓને કારણે 2024માં સ્થળાંતર કરનારાઓની વાસ્તવિક આવકમાં ઘટાડો થવાની સંભાવના છે. જો કે, ધીમી ગતિએ હોવા છતાં, આગામી વર્ષોમાં ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશોમાં રેમિટન્સમાં વધારો થવાની ધારણા છે.