પ્રતીકાત્મક તસ્વીર / Yale

એક નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ભારતમાં પાર્ટિકુલેટ મેટર માટે તેના પ્રકારનાં પ્રથમ કેપ-એન્ડ-ટ્રેડ માર્કેટે ઔદ્યોગિક ઉત્સર્જનમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો કર્યો છે જ્યારે ફેક્ટરીઓ માટે પાલન ખર્ચ ઘટાડ્યો છે.

યેલ યુનિવર્સિટીના રોહિણી પાંડે અને નિકોલસ રાયનની આગેવાનીમાં શિકાગો યુનિવર્સિટી અને વોરવિક યુનિવર્સિટીના સંશોધકોના સહયોગથી કરવામાં આવેલા આ અભ્યાસમાં ગુજરાતના સુરતમાં શરૂ કરવામાં આવેલી બજાર આધારિત ઉત્સર્જન વેપાર યોજનાનું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવ્યું હતું.

ગુજરાત રાજ્ય સરકારના સહયોગથી શરૂ કરાયેલ પાયલોટ પ્રોગ્રામ, વાયુ પ્રદૂષણના સૌથી ખતરનાક સ્વરૂપોમાંથી એક, જે ગંભીર શ્વસન અને કાર્ડિયોવેસ્ક્યુલર બીમારીઓનું કારણ બને છે, તે કણોના પદાર્થો માટે વિશ્વની પ્રથમ ઉત્સર્જન વેપાર પ્રણાલીને ચિહ્નિત કરે છે.

18 મહિનાના સમયગાળામાં, પ્રદૂષણ મોનિટર સ્થાપિત કરવા માટે 317 કોલસા બાળતા ઔદ્યોગિક પ્લાન્ટની જરૂર હતી.આમાંથી અડધા પ્લાન્ટોએ કેપ-એન્ડ-ટ્રેડ માર્કેટમાં ભાગ લીધો હતો, જ્યાં કુલ ઉત્સર્જન પૂર્વનિર્ધારિત કેપથી નીચે રહે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઉત્સર્જન પરવાનગીનો વેપાર કરવામાં આવતો હતો.

અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે બજારમાં ભાગ લેનારા છોડ પરંપરાગત પદ્ધતિઓ હેઠળ નિયંત્રિત કરતા કણોના ઉત્સર્જનમાં 20 થી 30 ટકા ઘટાડો કરે છે.વધુમાં, ભાગ લેનારા પ્લાન્ટ્સ માટે પાલનનો ખર્ચ સરેરાશ 11 ટકા ઓછો હતો.

યેલ ખાતે અર્થશાસ્ત્રના હેનરી જે. હેઇન્ઝ II પ્રોફેસર અને યુનિવર્સિટીના ઇકોનોમિક ગ્રોથ સેન્ટરના ડિરેક્ટર તરીકે સેવા આપતા પાંડેએ જણાવ્યું હતું કે, "ઉત્સર્જન ઘટાડવાની સાથે સાથે અમે પાર્ટિકુલેટ મેટર માટે ઉત્સર્જન વેપાર યોજનાનો રોમાંચક ભાગ એ છે કે તે ખ્યાલનો પુરાવો પૂરો પાડે છે.

તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "ઓછી રાજ્ય ક્ષમતા ધરાવતા વાતાવરણમાં પણ, પાલન બજાર કામ કરી શકે છે, અને ઘણીવાર આદેશ અને નિયંત્રણ અભિગમને પાછળ છોડી દેશે".

યેલ ખાતે અર્થશાસ્ત્રના સહયોગી પ્રોફેસર અને અભ્યાસના સહ-લેખક નિકોલસ રાયને નોંધ્યું હતું કે આ સંશોધન ગુજરાત પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડ સાથે લાંબા સમયથી ચાલતી ભાગીદારી પર આધારિત છે.

"અમે એક દાયકાથી વધુ સમયથી [બોર્ડ] સાથે પરીક્ષણ નીતિના હસ્તક્ષેપો પર કામ કર્યું છે, જેમ કે તૃતીય-પક્ષ પ્રદૂષણ દેખરેખના પ્રોત્સાહનોમાં ફેરફાર કરવો અને લોકો સાથે ઉત્સર્જનની માહિતી શેર કરવી", રાયને કહ્યું.

અર્થશાસ્ત્રીઓએ ખર્ચ-લાભ વિશ્લેષણ હાથ ધર્યું હતું જેમાં અંદાજવામાં આવ્યો હતો કે કેપ-એન્ડ-ટ્રેડ માર્કેટના લાભો તેના ખર્ચ કરતાં ઓછામાં ઓછા 25 ગણા વધી ગયા છે-પ્રદૂષણ ઘટાડાની પ્રમાણમાં ઓછી કિંમત અને વાયુ પ્રદૂષણ સાથે સંકળાયેલા ઉચ્ચ આરોગ્ય ખર્ચ બંનેને આભારી છે.

પાયલોટની સફળતાને પગલે, ગુજરાત સરકારે આ કાર્યક્રમને વધારાના પ્લાન્ટ સુધી વિસ્તાર્યો અને રાજ્યના સૌથી મોટા શહેર અમદાવાદમાં બીજું પાર્ટિકુલેટ મેટર માર્કેટ શરૂ કર્યું.સંશોધકો મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય સરકારને સલ્ફર ડાયોક્સાઇડ ઉત્સર્જન માટે બજાર વિકસાવવા અંગે પણ સલાહ આપી રહ્યા છે અને રાષ્ટ્રીય કાર્બન બજાર રચવા માટે ભારતની કેન્દ્ર સરકાર સાથે કામ કરી રહ્યા છે.

ગ્રીનસ્ટોને કહ્યું, "અમારો અભ્યાસ દર્શાવે છે કે ઉત્સર્જન ઘટાડવા માટે વધારે ખર્ચ કરવાની જરૂર નથી."ભારત પાસે ઓછી અને મધ્યમ આવક ધરાવતા દેશો માટે આદર્શ બનવાની ક્ષમતા છે".`