Dr Sufia Khanum / Google

ડૉ. સોફિયા ખાનુમ

કોન્ફરન્સ ઓફ પાર્ટી 28 (COP28)ની પૂર્ણાહુતિ દરમિયાન આબોહવા પરિવર્તનથી સૌથી વધુ પ્રભાવિત દેશો દ્વારા આબોહવા પરિવર્તનની ચાલુ પ્રક્રિયાને ઘટાડવા અને ધીમી કરવા માટે જરૂરી પગલાંઓ અંગે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ બેઠકોમાં રાજ્યોમાં આવનારા સમયમાં આબોહવા પરિવર્તનને કેવી રીતે ઘટાડવું અને અનુકૂલન કરવું તે વિશે વાત કરવામાં આવી હતી. એવું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે શક્ય તેટલી વહેલી તકે અશ્મિભૂત ઇંધણનો ઉપયોગ બંધ કરવા માટે પગલાં લેવા જોઈએ. આ બંધ કરવા માટે બધા સભ્ય દેશોએ સાથે મળીને કામ કરવું જોઈએ અને વિકસિત દેશોએ વિકાસશીલ દેશોને આમ કરવામાં મદદ કરવાની જવાબદારી લેવી જોઈએ.

ભારત G20ના પ્રભારી તરીકે તેમજ આબોહવાના કામ પર વૈશ્વિક દક્ષિણના અવાજનું વિશ્વ સમક્ષ પ્રતિનિધિત્વ કરવામાં નેતૃત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. ભારતે આબોહવા પરિવર્તન અને વિશ્વ અર્થતંત્રની સુરક્ષા વિશે વાતચીત કરી અને અને ભાગીદાર દેશોએ આ બેઠકોમાં સમસ્યાઓના સારા જવાબો શોધવા માટે કામ કર્યું. આ પ્રોજેક્ટ્સ ટીમ વર્કને પ્રોત્સાહન આપે છે અને જમીન અધોગતિ, વાદળી અર્થવ્યવસ્થા, ગ્રીન હાઇડ્રોજન, સંસાધન કાર્યક્ષમતા અને પરિપત્ર અર્થતંત્ર જેવા મુદ્દાઓને હલ કરે છે.

કોન્ફરન્સ ઓફ પાર્ટી 28 (COP28)

આ તમામ ચર્ચાઓ દરમિયાન, COP દરમિયાન ભારતની આબોહવાની કામગીરી પર ઘણો ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે, પછી ભલે તે ગ્રીન ક્રેડિટ પહેલ હોય કે ક્લાઈમેટ હેલ્થ પ્રતિજ્ઞા પર હસ્તાક્ષર ન કર્યા હોય કારણ કે તેને લાગ્યું હતું કે આબોહવા ન્યાય વધુ મહત્વપૂર્ણ છે. વડાપ્રધાન મોદીએ ભારતના નવા ગ્રીન ક્રેડિટ્સ પહેલ પર ભાર મૂક્યો હતો. પર્યાવરણ મંત્રાલય દ્વારા કોઈપણ પ્રકારના પર્યાવરણીય કાર્ય કરતા પ્રોજેક્ટ માટે ગ્રીન ક્રેડિટ આપીને લોકોને પર્યાવરણની કાળજી લેવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે આની રચના કરવામાં આવી હતી. આ ક્રેડિટ્સ માનવ અધિકારોનું રક્ષણ કરવામાં પણ મદદ કરે છે.

2050 સુધીમાં તેમના શૂન્ય-ઉત્સર્જન લક્ષ્યો સુધી પહોંચવાનું આયોજન

ક્લાયમેટ ફાઇનાન્સ મોરચે ભારતે વિશ્વ બેંક અને અન્ય સહ-ધિરાણ ધરાવતી ખાનગી ક્ષેત્રની સંસ્થાઓની પ્રતિબદ્ધતાઓની જરૂરિયાત પર વધુ ભાર મૂક્યો છે જે જોખમ-વળતર સંબંધને સુધારવા માટે વિકાસશીલ દેશોની સરકારો સાથે કામ કરી શકે છે. દેશે બહુપક્ષીય વિકાસ બેંક (MDB) સુધારાની આસપાસ ચર્ચા અને વાટાઘાટોની ગતિને આગળ વધારવાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો. વિકાસશીલ દેશોના આર્થિક વિકાસને અસર કર્યા વિના ગ્રીન એનર્જીમાં સંક્રમણ માટે આ પહેલ ખુબ જ જરૂરી છે.

લગભગ 40 ટકા શહેરી વસ્તી ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહે છે. તેથી, ભારત સરકાર પેરિસ કરારના આધારે શૂન્ય-ઉત્સર્જન લક્ષ્યાંકને પહોંચી વળવા વિવિધ પગલાં લઈ રહી છે. ઉદાહરણ તરીકે, ચેન્નાઈએ 2050 સુધીમાં તેમના શૂન્ય-ઉત્સર્જન લક્ષ્યો સુધી પહોંચવાનું આયોજન કર્યું છે, જે ભારત સરકાર દ્વારા નિર્ધારિત 2070ની સમયમર્યાદા કરતાં વહેલું છે.

પ્રાદેશિક લેવલે એમાં પણ ખાસ કરીને દક્ષિણ એશિયાના સંદર્ભમાં ભારત COP હેઠળ BASIC (બ્રાઝિલ, દક્ષિણ આફ્રિકા, ચીન, ભારત) સાથે વાટાઘાટો કરે છે જ્યાં રાષ્ટ્રીય હિતોને પ્રાધાન્ય મળે છે. દક્ષિણ એશિયાના દેશોને આબોહવા સંકટનો સામનો કરવા માટે પ્રાદેશિક અભિગમની જરૂર છે. જો કે બે પ્રાદેશિક પ્લેટફોર્મ છે જેમ કે બે ઓફ બંગાળ ઇનિશિયેટિવ્સ ફોર મલ્ટી-સેક્ટરલ ટેકનિકલ એન્ડ ઇકોનોમિક કોઓપરેશન (BIMSTEC) અને દક્ષિણ એશિયા કો-ઓપરેટિવ એન્વાયર્નમેન્ટ પ્રોગ્રામ (SACEP), દેશોએ દ્વિપક્ષીય અભિગમ કરતાં અસરકારક પ્રાદેશિક સહયોગ લેવાની જરૂર છે. ભારત વૈશ્વિક દક્ષિણની ઉભરતી શક્તિ તરીકે, બહુપક્ષીય પ્લેટફોર્મ દ્વારા અન્ય સંવેદનશીલ દેશો માટે અવાજ ઉઠાવવાની જવાબદારી લે છે. સારા ભવિષ્ય માટે તેમની પ્રતિબદ્ધતા માટે દેશે ક્લાઈમેટ ચેન્જ પર્ફોર્મન્સ ઈન્ડેક્સ 2023 પર પહેલાથી જ 7મું સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું છે. ટકાઉ અને સ્થિતિસ્થાપક વૃદ્ધિ તરફ ભારતની પ્રતિબદ્ધતાઓ વૈશ્વિક દક્ષિણ માટે તેણીના "નેતૃત્વ" ને પ્રતિબિંબિત કરશે અને ક્રિયાઓ દ્વારા આબોહવા લક્ષ્યો હાંસલ કરવા માટે ભવિષ્યને મોકળો કરશે.

લેખક સિનિયર રિસર્ચ ફેલો છે
બાંગ્લાદેશ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઈન્ટરનેશનલ એન્ડ સ્ટ્રેટેજિક સ્ટડીઝ (BIISS)
ઢાકા, બાંગ્લાદેશ