આરએલવીનો બીજો તબક્કો આ અઠવાડિયાના અંતમાં ઈસરો દ્વારા પ્રયોગ કરવામાં આવશે / Image: ISRO

ભારતીય અંતરિક્ષ અનુસંધાન સંગઠન (ઇસરો) વધુ એક મિશન માટે તૈયારી કરી રહ્યું છે. ઈસરો આ અઠવાડિયાના અંતમાં તેના રીયુઝેબલ લોન્ચ વ્હીકલ (આરએલવી) પુષ્પકના બીજા તબક્કાનું પરીક્ષણ કરવા જઈ રહ્યું છે. PUSHPAK (RLV-TD) ના પ્રથમ સફળ મિશન પછી ઇસરોએ હવે બીજા તબક્કાનું પરીક્ષણ કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. 

ઈસરોના સ્પેસફ્લાઇટના એક્સ હેન્ડલ પર એક પોસ્ટ દ્વારા જાણવા મળે છે કે, જેની આતુરતા થી રાહ જોવાઈ રહી છે તે પુષ્પક (આરએલવી-ટીડી) નું બીજું પરીક્ષણ આગામી દિવસોમાં કર્ણાટકમાં હાથ ધરવામાં આવશે. ભારતે 2035 સુધીમાં ભારતીય સ્પેસ સ્ટેશન સ્થાપિત કરવાનું લક્ષ્ય રાખ્યું છે. આ લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માટે, તે સંપૂર્ણ રીતે ફરીથી વાપરી શકાય તેવું પ્રક્ષેપણ બનાવવા માટે જરૂરી ટેકનોલોજી વિકસાવી રહ્યું છે. આ મિશનનો હેતુ અવકાશની ઍક્સેસને લોકશાહી બનાવવાનો છે, જે ખર્ચ-અસરકારક અવકાશ સંશોધન અને શોધના યુગની શરૂઆત કરે છે.

અહેવાલો અનુસાર, ઈસરોએ છેલ્લી વખત આરએલવી-ટીડીના પરીક્ષણ માટે ચિનૂક હેલિકોપ્ટરનો ઉપયોગ કર્યો હતો. પરંતુ આ વખતે ઈસરો સંપૂર્ણપણે નવી ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરવા જઈ રહ્યું છે. આ વખતે ચિનૂકને તેના નિર્ધારિત માર્ગથી અલગથી ઉડાડવામાં આવશે. જેથી આરએલવી પોતાની રીતે ઉડાન ભરી શકે અને જરૂરી પાથ પોતાની રીતે જ નક્કી કરી શકે. 

https://x.com/ISROSpaceflight/status/1770094335318450249?s=20

આ તમામ પ્રક્રિયાઓથી વિપરીત, જ્યાં ચિનૂક હેલિકોપ્ટરએ આરએલવી-ટીડીને છોડતા પહેલા રનવે સાથે સંરેખિત કરી હતી, આગામી પરીક્ષણ માટે એક નવો અભિગમ અપનાવવામાં આવશે. આ વખતે, ચિનૂક તેના સામાન્ય માર્ગથી વિચલિત થશે, જેમાં આર. એલ. વી. ને સ્વાયત્ત રીતે નેવિગેટ કરવાની અને વ્યૂહાત્મક વળાંક ચલાવીને રનવે સાથે પોતાને સંરેખિત કરવાની જરૂર પડશે.

આ ઉતરાણ પરીક્ષણનો હેતુ રીયુઝેબલ વાહન તૈયાર કરવાનો છે. જો ભારત આમાં સફળ થાય છે, તો તે અવકાશમાં ભવિષ્યના વૈજ્ઞાનિક અને સંશોધન મિશનમાં ખૂબ મદદરૂપ થશે. આ નવીનીકરણના નવા યુગની શરૂઆત છે. પાંખવાળી ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ હાયપરસોનિક ફ્લાઇટ્સ, સેલ્ફ-લેન્ડિંગ એરક્રાફ્ટ અને ક્રૂઝ ફ્લાઇટ્સમાં થઈ શકે છે. 

તાજેતરમાં જ વિક્રમ સારાભાઈ સ્પેસ સેન્ટરની મુલાકાત દરમિયાન ઈસરોના વડા એસ. સોમનાથ દ્વારા પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીને જાણકારી આપવામાં આવી હતી. ઇસરોના આરએલવી અવકાશયાનની ડિઝાઇનને 2012માં રાષ્ટ્રીય સમીક્ષા સમિતિ દ્વારા મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. આ પછી, તેનો પ્રારંભિક પ્રોટોટાઇપ બનાવવામાં આવ્યો અને તેનું નામ આરએલવી-ટીવી રાખવામાં આવ્યું.

ડિફેન્સ રિસર્ચ એન્ડ ડેવલપમેન્ટ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ડીઆરડીઓ) અને નેશનલ એરોસ્પેસ લેબોરેટરીઝ (એનએએલ) એ સંયુક્ત રીતે મિસાઇલ વિકસાવી છે. બંનેના પ્રયાસો અને અદ્યતન સુપરકોમ્પ્યુટર્સના ઉપયોગથી, ગરમી પ્રતિરોધક સામગ્રી તૈયાર કરવામાં સફળતા પ્રાપ્ત થઈ છે. આ પછી 2016માં આરએલવીનું પ્રથમ ઉડાન પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ સમય દરમિયાન, પૃથ્વીના વાતાવરણમાં ફરીથી પ્રવેશવાની તેની ક્ષમતાનું પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. 

પુષ્પક આરએલવીના વિકાસમાં એક મહત્વપૂર્ણ સીમાચિહ્ન 2 એપ્રિલ, 2023 ના રોજ આવ્યું હતું, જ્યારે તેના સ્વાયત્ત ઉતરાણ મિશનનું સફળતાપૂર્વક પરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું હતું. આ પરીક્ષણ સાબિત કરે છે કે વાહનએ અવકાશમાંથી પૃથ્વીના વાતાવરણમાં ફરીથી પ્રવેશવાની ક્ષમતા મેળવી લીધી છે. આ પરીક્ષણ પણ ખાસ હતું કારણ કે આ ઉતરાણ દરમિયાન માનવ હસ્તક્ષેપની જરૂર નહોતી અને વાહન પોતે જ ઝડપી ગતિએ સચોટ ઉતરાણ કરે છે. 

રીયુઝેબલ લોન્ચ વ્હીકલ એક એવું અવકાશયાન છે, જે અવકાશ અભિયાનોનું પરિવર્તનકારી બળ સાબિત થઈ શકે છે. તેનાથી ઉત્પાદન ખર્ચમાં 80 ટકાનો ઘટાડો થશે. આ ભવિષ્યના અવકાશ મિશનનો ચહેરો બદલી નાખશે.