પ્રોફેસર રણજીત નાયર / Courtesy photo

શૈક્ષણિક અને વૈજ્ઞાનિક સમુદાય પ્રોફેસર રણજીત નાયરનાં નિધન પર શોક વ્યક્ત કરી રહ્યો છે, જેઓ 14 એપ્રિલના રોજ નવી દિલ્હીમાં તેમના ઘરે કાર્ડિયાક અરેસ્ટને કારણે અચાનક અવસાન પામ્યા હતા.તેઓ 70 વર્ષના હતા.

કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટી, U.K. માંથી ભૌતિકશાસ્ત્ર અને ફિલસૂફી બંનેમાં ઔપચારિક તાલીમ ધરાવતા વિદ્વાન, નાયર તેમના બૌદ્ધિક ઊંડાણ અને વિજ્ઞાન અને ફિલસૂફી વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવાના તેમના આજીવન પ્રયાસ માટે વ્યાપકપણે આદરણીય હતા.

તેમણે સેન્ટર ફોર ફિલોસોફી એન્ડ ધ ફાઉન્ડેશન્સ ઓફ સાયન્સની સ્થાપના કરી હતી અને માઇન્ડ, મેટર એન્ડ મિસ્ટ્રી અને ધ રિપબ્લિક ઓફ સાયન્સ સહિત અનેક પ્રભાવશાળી કૃતિઓ લખી હતી.તેમણે પ્રખ્યાત ભૌતિકશાસ્ત્રી E.C.G ના સંગ્રહિત કાર્યોનું સંપાદન પણ કર્યું હતું. સુદર્શન, જેમના યોગદાનને તેઓ નોબેલ પુરસ્કારને લાયક માનતા હતા.

વિજ્ઞાન સાથે જાહેર જોડાણના ચેમ્પિયન, નાયરે વારંવાર અગ્રણી વૈજ્ઞાનિકો સાથે ચર્ચાઓનું આયોજન કર્યું હતું.2001માં તેમણે સ્ટીફન હોકિંગની એવી આગાહીને પડકાર ફેંક્યો હતો કે બે દાયકામાં ભૌતિકશાસ્ત્ર અપ્રચલિત થઈ જશે.તેમના મૃત્યુના માત્ર એક અઠવાડિયા પહેલા, તેમણે નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા રોજર પેનરોઝ સાથે કોસ્મિક કોન્ડ્રમ નામના ઓનલાઇન સત્રનું સંચાલન કર્યું હતું.

નાયર ભારતીય વિજ્ઞાનના ઇતિહાસના આજીવન હિમાયતી પણ હતા.તેમણે કેમ્બ્રિજની ક્રાઇસ્ટ કોલેજમાં જગદીશ ચંદ્ર બોઝની પ્રતિમા સ્થાપિત કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.વિજ્ઞાન પ્રત્યેનો તેમનો જુસ્સો યુનિવર્સિટી કોલેજ, ત્રિવેન્દ્રમમાં તેમના સ્નાતકના દિવસો દરમિયાન શરૂ થયો હતો, જ્યાં તેમણે વિદ્યાર્થીની આગેવાની હેઠળની સાયન્સ સોસાયટી ઓફ ત્રિવેન્દ્રમની સહ-સ્થાપના કરી હતી.

તેમના પરિવારમાં પત્ની, કવિ અને ભાષાશાસ્ત્રી રુક્મિણી ભય નાયર, પુત્રી પ્રોફેસર વિજયંકા નાયર, પુત્ર વિરાજ નાયર, ભાઈ અરુણ કુમાર અને બહેન શૈલજા શ્રીકુમાર છે.16 એપ્રિલના રોજ નવી દિલ્હીના લોદી સ્મશાનગૃહમાં તેમના અંતિમ સંસ્કાર કરવામાં આવ્યા હતા.