વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની રક્ષામંત્રી રાજનાથ સિંહ, NSA અજિત ડોવલ ને ભારતીય સેનાના અધિકારીઓ સાથે મિટિંગ. / X@PMOIndia

આ મહિનાના પહેલા ભાગમાં ભારતે આતંકવાદ સામે જે યુદ્ધ જાહેર કર્યું હતું તે યુદ્ધવિરામને કારણે અટકી ગયું છે, પરંતુ તે ચાલુ રહેશે. ઓછામાં ઓછું ભારત તરફથી કારણ કે તે વર્ષોથી આતંકવાદની આગમાં સળગી રહ્યું છે અને તેણે તેના હજારો નિર્દોષ નાગરિકો ગુમાવ્યા છે. દુનિયાના બીજા કોઈ દેશે આતંકવાદથી ભારત જેટલું નુકસાન સહન કર્યું નથી. આ દૃષ્ટિકોણથી, પાકિસ્તાન અને પાકિસ્તાન અધિકૃત કાશ્મીરમાં આતંકવાદ સામે ભારતનો લક્ષિત હુમલો સચોટ હતો અને એક રીતે, તેનો 'તાત્કાલિક બદલો' પણ પૂર્ણ થયો. પરંતુ એ દુઃખદ છે કે દુનિયા જે આતંકવાદ સામે લડી રહી છે તે નિર્ણાયક દિશામાં આગળ વધી રહી નથી.

ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેનો સંઘર્ષ બંધ થઈ ગયો છે અને સમય જતાં તે સંપૂર્ણ યુદ્ધમાં ફેરવાઈ ગયો નથી તે સારી વાત છે, પરંતુ આતંકવાદ સામેની લડાઈ ત્યાં સુધી જીતી શકાતી નથી જ્યાં સુધી તેને પ્રોત્સાહન આપનારાઓનો નાશ ન થાય. જો ખોરાક અને પાણી નહીં મળે તો આતંકવાદનો રાક્ષસ પણ મરી જશે. પરંતુ કમનસીબે આવું નથી. આતંકવાદથી મુક્તિની ઇચ્છા મૌખિક રીતે વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે પરંતુ તેને ધરતી પરથી ઉખેડી નાખવાના સામૂહિક પ્રયાસો ક્યાંય દેખાતા નથી.

ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામના આ સમયે ઘણા બધા પ્રશ્નો ઉભા થઈ રહ્યા છે. સૌથી મોટો પ્રશ્ન યુદ્ધવિરામનો છે. યુદ્ધવિરામ પર ભારતનું વલણ અલગ છે, પાકિસ્તાનનો દાવો કંઈક અલગ છે અને અમેરિકાની જાહેરાત કંઈક બીજું સાબિત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે. ભારતનું કહેવું છે કે પાકિસ્તાને તેને હુમલા રોકવા માટે વિનંતી કરી હતી, જે તેણે કરી. તે જ સમયે, શરૂઆતમાં ના પાડનાર અમેરિકા અચાનક આ સમગ્ર પ્રકરણમાં 'નિર્દેશક'ની ભૂમિકામાં આવી ગયું. અમેરિકા આગળ આવતાં, ભારતનો દાવો શંકાસ્પદ બન્યો છે અને ભારતનું નિવેદન અમેરિકન દાવાને અવિશ્વસનીય બનાવી રહ્યું છે.

તો યુદ્ધવિરામ કેવી રીતે થયો, તે આગળનો પ્રશ્ન છે. દરેક વ્યક્તિ સત્ય જાણવા માંગે છે. છેવટે, વધતા સંઘર્ષને કોણે રોક્યો? આ બંને દેશોની ઇચ્છા કે મજબૂરી કે અમેરિકાનું દબાણ હતું. આ એક પ્રકારનું રાજકારણ બની ગયું છે કે કોઈને ખબર નથી કે બે પરમાણુ સશસ્ત્ર હરીફો, જેઓ મેદાનમાં અને આકાશમાં એકબીજા સામે આગ ફેલાવી રહ્યા હતા, તેઓ અચાનક કેવી રીતે શાંત થઈ ગયા.

એ પણ સાચું છે કે યુદ્ધવિરામ જાહેર કરવામાં આવ્યો છે, પરંતુ પડોશીઓ અને તેમના લોકોમાં મૂંઝવણ, શંકા, અજાણ્યો ભય અને ઓચિંતો હુમલો-પ્રતિ-હુમલોનું વાતાવરણ હજુ પણ યથાવત છે. આગ હજુ ઓલવાઈ નથી, તે હજુ પણ અંદરથી સળગી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં શાંતિ કેવી રીતે શક્ય છે, આ સૌથી મહત્વપૂર્ણ પ્રશ્ન છે.

જ્યાં સુધી આતંકવાદનો સવાલ છે, પહેલગામ હુમલાની વિશ્વના લગભગ તમામ દેશોએ નિંદા કરી હતી. ચીને પણ ખુલ્લેઆમ પાકિસ્તાનને ટેકો આપ્યો. તુર્કી અને અઝરબૈજાન પણ પાકિસ્તાનને ટેકો આપતા જોવા મળ્યા. અને કમનસીબે, આતંકવાદ સામે નિર્ણાયક યુદ્ધ શરૂ કરનાર ભારતના સમર્થનમાં કોઈ પણ દેશ ખુલ્લેઆમ અવાજ ઉઠાવતો જોવા મળ્યો નહીં. જ્યારે તમે કોઈ આતંકવાદી ઘટનાની નિંદા કરો છો, ત્યારે તે વ્યક્તિને આશ્રય આપનાર તેનાથી પણ મોટો ગુનેગાર હોય છે.

આતંકવાદ સામેના નિર્ણાયક યુદ્ધમાં ભારત એકલું પડી જાય છે તે વિશ્વની સંવેદનશીલતા અને તેના ઇરાદાઓ પર મોટો પ્રશ્નાર્થ ચિહ્ન ઉભા કરે છે. પ્રશ્ન એ છે કે શું દુનિયા ખરેખર આતંકવાદથી મુક્તિ ઇચ્છે છે. જો હા, તો પછી દરેક વ્યક્તિ પોતાની લડાઈ એકલા કેમ લડી રહી છે? જેઓ સ્ટેજ પર સાથે હતા તેઓ જમીન પર સાથે કેમ નથી? જો આપણે આતંકવાદના સમર્થકો વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ, તો આનાથી મોટો પુરાવો શું હોઈ શકે કે અમેરિકા પર આતંકવાદી હુમલો કરનાર વ્યક્તિને તેની જ ધરતી પર 'મહાબલી' દ્વારા મારી નાખવામાં આવ્યો હતો. અમેરિકાએ પાકિસ્તાન જઈને ઓસામા બિન લાદેનને મારી નાખ્યો. તો આતંકવાદને પ્રોત્સાહન આપવાની àª¶àª‚કા àª¶àª¾ àª®àª¾àªŸà«‡?