Demo by Fusion Medical Animation / Google

ડો.મનોજ શર્મા અને મનીષા પાંડે 

2019ના અંતમાં વિશ્વમાં કોરાનાએ પગ પેસારો કર્યો હતો. તે સમયે કોરોનાને મહામારી જાહેર કરવામાં આવી હતી. પરંતુ વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા એટલે કે WHOએ 5 મે, 2023ના રોજ જાહેરાત કરી હતી કે COVID-19 ને પગલે ઉભી થયેલી વૈશ્વિક જાહેર આરોગ્ય કટોકટી (PHE) સમાપ્ત થઈ ગઈ છે. તેના થોડા સમય પછી એટલે કે 11 મે, 2023ના રોજ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની સંઘીય સરકારે પણ કંઈક આવી જ જાહેરાત કરી. પરંતુ શું સાચે જ આવું છે? શું COVID-19 મહામારી પુરી થઇ ગઈ છે? કમનસીબે એવું નથી. અત્યારે પણ દર મહિને વિશ્વભરમાં કોરોનાના લાખો કેસ નોંધાય છે જેમાં હજારો લોકો હોસ્પિટલમાં દાખલ થાય છે અને હજારો મૃત્યુ પામે છે. કોરોના વાયરસનો JN.1 વેરિયન્ટ હાલમાં જ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં ફેલાઈ ચૂક્યો છે.

JN.1નો ફેલાવો ઝડપથી વધ્યો

હાલની સ્થિતિ અનુસાર અમેરિકામાં 44 ટકા કેસ આ વેરિયન્ટના છે. ધ ન્યૂ યોર્ક ટાઈમ્સના હાલના એક રિપોર્ટ અનુસાર, આરોગ્ય વૈજ્ઞાનિકો પણ JN.1 અને તેના મૂળ વેરિયન્ટ જેને BA.2.86 કહેવાય છે તેના પર બારીકાઇથી નજર રાખી રહ્યા છે. WHO કહે છે JN.1નો ફેલાવો ઝડપથી વધ્યો છે. ડિસેમ્બરના અંત સુધીમાં યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં આ વેરિયન્ટના 20 ટકાથી વધુ કેસ હતા, જ્યારે BA.2.86 માત્ર 1.6 ટકા કેસ નોંધાયા હતા.

 àª•à«‹àª°à«‹àª¨àª¾àª¨àª¾ કેસ ઉત્તર-પૂર્વમાં 57 ટકા કે તેથી વધુ છે. જો કે, તેના લક્ષણો અગાઉના વેરિયન્ટ કરતાં વધુ ખરાબ નથી અને નવી COVID-19 રસીનું બૂસ્ટર થોડી રોગપ્રતિકારક શક્તિ આપે છે. હજુ પણ ઘણા લોકોએ રસી લીધી નથી. લોકોને બુસ્ટર ડોઝ માટે પ્રોત્સાહિત કરવા જોઈએ.

આપણે એ વાત પણ યાદ રાખવી જોઈએ કે, અમેરિકામાં લાંબા સમયથી પગપેસારો કરેલા કોરોનાનું જોખમ હજુ ઘટ્યું નથી. એ. જો કે અમેરિકાની વસ્તીમાં લાંબા સમય સુધી રહેનારું કોરોનાનું જોખમ 7.5 ટકાથી ઘટીને 6 ટકા થઈ ગયું છે, પરંતુ જોખમ સંપૂર્ણ પણે દૂર નથી થયું. મીડિયા અને એકેડેમિક હેલ્થ જર્નલમાં પ્રકાશિત થયેલા સંશોધન મુજબ તેના કારણો, નિવારણ અથવા સારવારને સમજવામાં કોઈ નોંધપાત્ર પ્રગતિ થઈ નથી.

સમયાંતરે આવી રહેલા નવા વાયરસ વેરિયન્ટના જોખમો વચ્ચે લોન્ગ કોવિડ હજુ પણ સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી છે જેના કારણે દરેકને, દર્દીઓ, સહાયક જૂથો, ચિકિત્સકો, સંશોધકો અને આરોગ્ય સંભાળ પ્રણાલીઓને સ્તબ્ધ કરી દીધા છે, જેઓ લાંબા ગાળાના COVID-19 જોખમોમાં સંશોધન અને દર્દીની સંભાળમાં અર્થપૂર્ણ પ્રગતિના અભાવથી વધુને વધુ નિરાશ થઈ રહ્યા છે.

આવી સ્થિતિમાં બીજું શું કરવું જોઈએ?

તો આવી સ્થિતિમાં બીજું શું કરવું જોઈએ? ફરી એકવાર ભીડવાળી જગ્યાએ સમજદારીથી માસ્ક પહેરવું જરૂરી બન્યું છે. જો કે કટોકટીની નીતિઓ હવે અમલમાં મૂકી શકાતી નથી, પરંતુ શૈક્ષણિક પગલાં અથવા જનજાગૃતિના કાર્યક્રમો આ બાબતમાં ખૂબ મદદરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. શૈક્ષણિક કાર્યક્રમો માસ્ક પહેરવાના ફાયદાઓને પ્રકાશિત કરી શકે છે. આ ઉપરાંત શૈક્ષણિક કાર્યક્રમોમાં માસ્ક પહેરવાથી સંબંધિત દંતકથાઓ અને સંભવિત નુકસાન દૂર કરવા જોઈએ. સામાન્ય રીતે લોકો માસ્કને લગતી અસુવિધા વિશે વાત કરે છે પરંતુ આવી બાબતોને ટૂંકા ગાળાની અસુવિધા છતાં પોતાની, પરિવાર અને મિત્રોની સલામતી જેવા ફાયદા ગણીને તેમનો સામનો કરી શકાય છે.

લોકોની સલામતી માટે અગવડતા જેવી બાબતો પર કાબુ મેળવવા માટે સંદેશાઓનો પ્રચાર કરવાની જરૂર છે. હાલમાં વિવિધ પ્રકારના માસ્ક સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે. ઘણીવાર માસ્ક મફતમાં વહેંચવામાં આવે છે. આ ખૂબ ખર્ચાળ પણ નથી તેથી વ્યવહારમાં સામેલ કરવું પણ ખૂબ જ સરળ છે.
તો કહી શકાય કે, લોકો હાથ ધોવા પ્રત્યે બેદરકાર બન્યા હોવાનું જોવા મળ્યું છે. સંદેશાઓ અને શૈક્ષણિક કાર્યક્રમોને ફરી એકવાર આ મહત્ત્વપૂર્ણ અને સરળ નિવારક પગલાં પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાની જરૂર છે. હાથ ધોવાથી હાથમાંથી સૂક્ષ્મ જંતુઓ દૂર થાય છે અને ખોરાક, પીણા અને નિર્જીવ પદાર્થો જેવા વિવિધ માધ્યમો દ્વારા તેમનાફેલાતા અટકાવી શકાય છે.

સેન્ટર્સ ફોર ડિસીઝ કંટ્રોલ એન્ડ પ્રિવેન્શન ((CDC)) વહેતા પાણીની નીચે ઓછામાં ઓછા 20 સેકન્ડ માટે સાબુ અને પાણીથી હાથને સારી રીતે સ્ક્રબ કરીને અને સ્વચ્છ ટુવાલ વડે હાથને સૂકવીને અથવા હવામાં સૂકવીને અસરકારક હાથ સાફ કરવાની ભલામણ કરે છે. આ સામાન્ય ઉપાયથી આપણે આપણી જાતને અને અન્ય લોકોને સુરક્ષિત રાખી શકીએ છીએ.

આ તમામ સરળ પગલાં એટલા માટે પણ જરૂરી છે કારણ કે શિયાળાની રજાઓમાં લોકો ઘરની બહાર ફરવા માટે આવે છે અને એવા સ્થળોએ પહોંચે છે જ્યાં લોકો મોટી સંખ્યામાં ભેગા થયા હોય. તેથી, માસ્ક પહેરવું, લોકોથી થોડું અંતર જાળવવું અથવા સતત તમારા હાથ સાફ કરવા જરૂરી છે જેથી મુસાફરી સુરક્ષિત રહે અને વેકેશનનો આનંદ કોઈ પણ મુશ્કેલી વગર માણી શકાય.

(પ્રો. મનોજ શર્મા યુનિવર્સિટી ઓફ નેવાડા, લાસ વેગાસમાં સામાજિક અને વર્તણૂકીય સ્વાસ્થ્ય વિભાગના અધ્યક્ષ છે. મનીષ પાંડે ફુલબ્રાઈટ પ્રોફેસર છે અને હોવર્ડ યુનિવર્સિટી, વોશિંગ્ટન ડીસીમાં પીએચડી છે)