ઝાબુઆના યુવાનો વાંસ આધારિત ઉત્પાદનો બનાવવાનું શીખે છે. / Shivganga Jhabua

નફાકારક વ્યવસાયો ગરીબી દૂર કરવાના પ્રયાસોમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી શકે છે અને ભજવવી જોઈએ. તેમના તાજેતરના સંશોધનના આધારે, યુકેમાં સ્થિત બે ભારતીય મૂળના વિદ્વાનો-શ્રીવાસ સહસ્રનામમ, પ્રોફેસર, એડમ સ્મિથ બિઝનેસ સ્કૂલ, ગ્લાસગો યુનિવર્સિટી અને વિવેક સુંદરરાજન, પ્રોફેસર, સ્કૂલ ઓફ મેનેજમેન્ટ, બાથ યુનિવર્સિટી-વર્ણવે છે કે કેવી રીતે સંસ્થાઓ ગરીબી સાથે સંકળાયેલા છે છેલ્લા 40 વર્ષોમાં તે નક્કી કરવા માટે કે કેવી રીતે બજાર આધારિત અર્થતંત્ર બધા માટે ન્યાયી બની શકે છે.

તેમના તારણો ગયા અઠવાડિયે વર્લ્ડ ઇકોનોમિક ફોરમ દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવ્યા છે.  àªŸàª¾àª‚કવામાં આવેલા ઘણા કેસોમાંથી ભારતના ઉદાહરણો, ખાનગી વ્યવસાયો અને કેટલાક એનજીઓ દ્વારા કેટલાક નવીન આઉટરીચ તરફ ધ્યાન દોરે છે જેમણે પોતાને નાના ઉદ્યોગોમાં રૂપાંતરિત કર્યા છે.

સીમાચિહ્નરૂપ ડિંડીગુલ સમજૂતી-વૈશ્વિક જોડાણ સાથે

લેખકો કહે છે કે ઓછા શક્તિશાળી લોકોને-પછી ભલે તેઓ કામદારો હોય કે ગ્રાહકો-સ્થાનિક અથવા આંતરરાષ્ટ્રીય માળખા અથવા કરારોનો ઉપયોગ કરીને નિયમનકારી સહાય પૂરી પાડવી મહત્વપૂર્ણ છે. તેઓ ભારતના દક્ષિણી રાજ્ય તમિલનાડુમાં 2022માં થયેલા ઐતિહાસિક ડિંડીગુલ કરાર તરફ ધ્યાન દોરે છે. આમાં કામદારોની આગેવાની હેઠળના સંગઠનો, કાપડ મિલો અને બહુરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ ફેક્ટરીઓમાં લિંગ આધારિત સતામણીનો અંત લાવવા માટે કામ કરવા સંમત થયા હતા.

એપ્રિલ 2022માં, ભારતીય મહિલાઓ અને દલિત કામદારોની આગેવાની હેઠળના યુનિયન તમિલનાડુ ટેક્સટાઇલ અને કોમન લેબર યુનિયને કપડાં અને કાપડ ઉત્પાદક ઇસ્ટમેન એક્સપોર્ટ્સ સાથે ઐતિહાસિક કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા.  TTCU અને અન્ય સંગઠનોએ બહુરાષ્ટ્રીય ફેશન કંપની એચ એન્ડ એમ સાથે કાયદેસર રીતે બંધનકર્તા કરાર પર પણ હસ્તાક્ષર કર્યા હતા, જે ઇસ્ટમેન એક્સપોર્ટ્સ સાથે ચાલુ વ્યવસાયિક સંબંધ ધરાવે છે. U.S. કંપનીઓ Gap Inc અને PVH એ પણ 2022 માં પછીથી આવા કરારોની વૈશ્વિક અસરોને દર્શાવતા સમાન કરારો પર હસ્તાક્ષર કર્યાઃ બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ કાયદેસર રીતે મજૂર અને સાથીઓ માટે પ્રતિબદ્ધ છે કે તેઓ કામદાર-અથવા યુનિયન-આગેવાની હેઠળના કાર્યક્રમને ટેકો આપવા માટે તેમના સપ્લાય ચેઇન સંબંધોનો ઉપયોગ કરે.

ઝાબુઆમાં વન ઉત્પાદનો વિકસાવવા

ઝાબુઆ એ મધ્યપ્રદેશનું એક જિલ્લા નગર છે, જે ઇન્દોરથી 150 કિમી દૂર છે.  àª¶àª¿àªµàª—ંગા સમગ્ર ગ્રામવાદી પરિષદ (SSPG) એ સામાજિક ઉદ્યોગસાહસિકોના જૂથ છે જે સર્વગ્રાહી ગ્રામ્ય વિકાસ દ્વારા ટકાઉ જીવનની ઇકોસિસ્ટમને પુનઃસ્થાપિત કરી રહ્યા છે. તેમના આદિવાસી ઉદ્યોગસાહસિકતાના પ્રયાસો વન આધારિત ઉત્પાદનો અને લાકડાની હસ્તકલા પર આધારિત છે.

ભિખારીઓને સેવા આપવા માટે એક સંપૂર્ણ નિગમ

વારાણસીમાં ભિક્ષુકો નિગમ કહે છે, "દાનથી ગરીબી પેદા થાય છેઃ દાન ન કરો, રોકાણ ન કરો", જે લોકોને ઉદ્યોગસાહસિક બનવા માટે શેરીઓમાં ભીખ માગતા લોકોને તાલીમ આપે છે અને તેમને તેમના ઉત્પાદનો અને સેવાઓ વેચવા માટે ટેકો પણ આપે છે. ઉદાહરણ તરીકે, આ ઉદ્યોગસાહસિકો ત્યજી દેવાયેલા સ્થાનિક રીતે ઉત્પાદિત બનારસી રેશમના ટુકડાઓથી બનેલી થેલીઓ બનાવે છે અથવા સ્થાનિક હિન્દુ મંદિર સાથે જોડાયેલી ધાર્મિક સેવાઓ પ્રદાન કરે છે.

ભિખારી નિગમ વારાણસીમાં નોકરીની નવી તકો પૂરી પાડે છે. / Beggars Corporation

સૌથી ગરીબ અને અસહાય લોકો માટે કામ કરતા હોવા છતાં, ભિખારી નિગમ કદાચ વિશ્વની એકમાત્ર સંસ્થા છે જે એનજીઓ નથી. 12 ઓગસ્ટ, 2022ના રોજ નફાકારક કંપની તરીકે સ્થાપિત, તે હેતુ સાથે નફામાં અને અંતરાત્મા સાથે વાણિજ્યમાં જોડાય છે.  àª•à«‹àª°à«àªªà«‹àª°à«‡àª¶àª¨ કહે છેઃ "અમે સરકારો અને સાહસ મૂડી કંપનીઓ પાસેથી ભંડોળ લેવાનો ઇનકાર કરીએ છીએ. તેના બદલે, અમે સમૃદ્ધ નાગરિકોને વન બેગર, વન મેન્ટર #OBOM યોજના હેઠળ ભિખારીઓના સાહસોમાં રોકાણ કરવા માટે જોડીએ છીએ.

સાર્વત્રિક સેવા જવાબદારી ભંડોળ 

કેટલીકવાર સરકાર ખાનગી સાહસોને સામાજિક રીતે સુસંગત પગલાં લેવા દબાણ કરે છે.  àª¯à«àª¨àª¿àªµàª°à«àª¸àª² સર્વિસ ઓબ્લિગેશન ફંડ (USOF) એ 5% યુનિવર્સલ સર્વિસ લેવી દ્વારા પેદા થયેલ ભંડોળનું પૂલ છે જે ભારતમાં તમામ ટેલિકોમ ફંડ ઓપરેટરો પર તેમની એડજસ્ટેડ ગ્રોસ રેવન્યુ પર લેવામાં આવે છે. યુ. એસ. ઓ. એફ. પાસેથી ટેકો મેળવનારી સંસ્થાઓ-જે દૂરના વિસ્તારોમાં પરવડે તેવી, ગુણવત્તાયુક્ત મોબાઇલ અને ડિજિટલ સેવાઓ પૂરી પાડે છે-સરકારી ભાગીદારી દ્વારા ખર્ચ પુનઃપ્રાપ્તિ, સબસિડી અને બજારની વિશિષ્ટતા જેવા લાભો મેળવી શકે છે.

શરૂઆતમાં લેખકો ચેતવણી આપે છેઃ "તે જાણવું અગત્યનું છે કે, સંસ્થાઓ ગરીબી દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી હોવા છતાં, તેઓ લોકોને બજારોમાં ભાગ લેવાથી અટકાવીને પણ તેને વધારી શકે છે-ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે તેઓ અયોગ્ય વેતન ચૂકવે છે, સ્વ-રોજગારમાં અવરોધ ઊભો કરે છે અથવા હાંસિયામાં ધકેલાય છે".

તેમનો નિષ્કર્ષ છેઃ "ગરીબી દૂર કરવા-પણ વધારવામાં-બંનેમાં વ્યવસાયોની ભૂમિકાને સંપૂર્ણ રીતે માન્યતા આપીને જ આપણે મહત્વપૂર્ણ નીતિગત ચર્ચાઓ અને ફેરફારોને વેગ આપી શકીએ છીએ જે ગરીબી દૂર કરવાનો પ્રયાસ કરતી વખતે કંપનીઓ અને સરકારો કેવી રીતે વિચારે છે અને કાર્ય કરે છે તેમાં પરિવર્તનને પ્રોત્સાહિત કરશે".